عبدالرحمن بامه‌رنى
هه‌ر ژ سه‌رهلدانێ وه‌ره ئه‌م به‌ره‌ف چێبونا ده‌وله‌تێ دچین. په‌رله‌مان، حكومه‌ت، هه‌لبژارتن و ئه‌وا ئه‌م دبێژینێ دیموكراسی بون و ژ هه‌ولێن مه بو په‌یداكرنا ڤێ دیموكراسیه‌تێ، مه رێ ل ده‌رئێخستنا روژنامه‌یێن ئازاد ڤه‌كر، مانگرتن، خوپیشاندان و چه‌ندین ناڤ و نیشان بو رێكخراوێن ( NGO) و پاراستنا مافێن گشتی و مافێن ژنان مه سه‌رپشككرن و ژ رژدی و ناسیونالیستا مه بو هاتنا ده‌وله‌تێ، مه پێنگاڤێن ڤر هاڤێشتن و هێژ ئه‌م نه گه‌هشتینه وێ باوه‌ریێ، ئایا مه به‌رهه‌ڤی بو ڤێ یوتوبیایێ هه‌یه یان نه ؟!
جارێ ده‌وله‌ت چی یه؟
ده‌وله‌ت: په‌یڤه‌كا لاتینی یه، برامانا بارێ ئارام و ڤێ په‌یڤێ رامانا خوه یا سیاسی وه‌رنه‌گرت تا سه‌رده‌مێ رومانیا و بوینه كوماری، ئه‌ڤ په‌یڤه برامانا نوكه نه‌كه‌ته سه‌ر زمان تا ب پێناسه‌یه‌كا بچویك (مكیافیلی) دپه‌رتوكا خوه یا بناڤ و ده‌نگ دا (الامیر) دا بكار ئینای و گوتی ده‌وله‌ت هه‌ر ده‌زگه‌هه‌كا هه‌بیت و ده‌ستهه‌لاتا وێ ل سه‌ر گه‌لی هه‌بیت.
ده‌وله‌ت دیارترین فورما ژیانا كومه‌لایه‌تی یه، بو رێكخستنا كاروبارێن ژیانا هاولاتی و رێكوپێككرنا وان دهه‌مان ده‌مدا، ده‌وله‌ت به‌رێ خه‌بات و هه‌ولدانێن مروڤی یه ژ پێخه‌مه‌ت رێكخستنا شیانێن جودایێن كه‌سی ب مه‌به‌ستا ب ده‌ستڤه‌ئینانا رێكخستنه‌كا رێك و پێكا كومه‌لێ و به‌رقه‌راركرنا ئارامی و ئاسایشێ.
بسپور و شاره‌زایان ژی ده‌وله‌ت بوی ره‌نگی پێناسه كریه كو كومه‌له رێكخراو د هه‌رێمه‌كا دیاركری دا دژین و ملكه‌چی ده‌ستهه‌لاتا ده‌سته‌یه‌كا فه‌رماندارێن خودان سه‌روه‌ری یه، ژ لایێ سیاسی ژی ڤه ده‌وله‌ت قه‌باره‌كێ سیاسی یه په‌یوه‌ندی ب سه‌روه‌ری و یاسا و پێشكه‌فتنا ژیانا گشتی و رێڤه‌برنا كاروبارێن كومه‌لێ ڤه هه‌یه.
مه‌به‌ست ژڤان پێناسه‌یان ئه‌ڤه یه، كه بسپور و زانا و یاساناس و ئابورناس و مروڤ ناسێن جیهانی لوێ باوه‌رێ نه و جه‌ختی ل سه‌ر وێ چه‌ندێ دكه‌ن مه‌حاله بو ب ده‌ستڤه ئینانا به‌خته‌وه‌ریه‌كا راسته‌قینه بو مروڤایه‌تیێ و به‌رقه‌راركرنا یه‌كسانی و ئازادیێ و ئه‌ڤ هه‌ردووكه په‌یدا نابن بێی ده‌ستوره‌كێ دیاركری كو هه‌می ئارمانجێن كه‌سی و كومه‌لێ ب ره‌نگه‌كێ دیموكراسی تێدا جێبه‌جێ نه‌بن و د ئه‌نجام دا، دادا كومه‌لایه‌تی بو هه‌میان به‌رپا ببیت.
هه‌ر ژ سه‌رهلدانێ وه‌ره ئه‌م به‌ره‌ف چێبونا ده‌وله‌تێ دچین. په‌رله‌مان، حكومه‌ت، هه‌لبژارتن و ئه‌وا ئه‌م دبێژینێ دیموكراسی بون و ژ هه‌ولێن مه بو په‌یداكرنا ڤێ دیموكراسیه‌تێ، مه رێ ل ده‌رئێخستنا روژنامه‌یێن ئازاد ڤه‌كر، مانگرتن، خوپیشاندان و چه‌ندین ناڤ و نیشان بو رێكخراوێن ( NGO) و پاراستنا مافێن گشتی و مافێن ژنان مه سه‌رپشككرن و ژ رژدی و ناسیونالیستا مه بو هاتنا ده‌وله‌تێ، مه پێنگاڤێن ڤر هاڤێشتن و هێژ ئه‌م نه گه‌هشتینه وێ باوه‌ریێ، ئایا مه به‌رهه‌ڤی بو ڤێ یوتوبیایێ هه‌یه یان نه ؟!
جارێ ده‌وله‌ت چی یه؟
ده‌وله‌ت: په‌یڤه‌كا لاتینی یه، برامانا بارێ ئارام و ڤێ په‌یڤێ رامانا خوه یا سیاسی وه‌رنه‌گرت تا سه‌رده‌مێ رومانیا و بوینه كوماری، ئه‌ڤ په‌یڤه برامانا نوكه نه‌كه‌ته سه‌ر زمان تا ب پێناسه‌یه‌كا بچویك (مكیافیلی) دپه‌رتوكا خوه یا بناڤ و ده‌نگ دا (الامیر) دا بكار ئینای و گوتی ده‌وله‌ت هه‌ر ده‌زگه‌هه‌كا هه‌بیت و ده‌ستهه‌لاتا وێ ل سه‌ر گه‌لی هه‌بیت.
ده‌وله‌ت دیارترین فورما ژیانا كومه‌لایه‌تی یه، بو رێكخستنا كاروبارێن ژیانا هاولاتی و رێكوپێككرنا وان دهه‌مان ده‌مدا، ده‌وله‌ت به‌رێ خه‌بات و هه‌ولدانێن مروڤی یه ژ پێخه‌مه‌ت رێكخستنا شیانێن جودایێن كه‌سی ب مه‌به‌ستا ب ده‌ستڤه‌ئینانا رێكخستنه‌كا رێك و پێكا كومه‌لێ و به‌رقه‌راركرنا ئارامی و ئاسایشێ.
بسپور و شاره‌زایان ژی ده‌وله‌ت بوی ره‌نگی پێناسه كریه كو كومه‌له رێكخراو د هه‌رێمه‌كا دیاركری دا دژین و ملكه‌چی ده‌ستهه‌لاتا ده‌سته‌یه‌كا فه‌رماندارێن خودان سه‌روه‌ری یه، ژ لایێ سیاسی ژی ڤه ده‌وله‌ت قه‌باره‌كێ سیاسی یه په‌یوه‌ندی ب سه‌روه‌ری و یاسا و پێشكه‌فتنا ژیانا گشتی و رێڤه‌برنا كاروبارێن كومه‌لێ ڤه هه‌یه.
مه‌به‌ست ژڤان پێناسه‌یان ئه‌ڤه یه، كه بسپور و زانا و یاساناس و ئابورناس و مروڤ ناسێن جیهانی لوێ باوه‌رێ نه و جه‌ختی ل سه‌ر وێ چه‌ندێ دكه‌ن مه‌حاله بو ب ده‌ستڤه ئینانا به‌خته‌وه‌ریه‌كا راسته‌قینه بو مروڤایه‌تیێ و به‌رقه‌راركرنا یه‌كسانی و ئازادیێ و ئه‌ڤ هه‌ردووكه په‌یدا نابن بێی ده‌ستوره‌كێ دیاركری كو هه‌می ئارمانجێن كه‌سی و كومه‌لێ ب ره‌نگه‌كێ دیموكراسی تێدا جێبه‌جێ نه‌بن و د ئه‌نجام دا، دادا كومه‌لایه‌تی بو هه‌میان به‌رپا ببیت.
