الاثنين، 29 يوليو 2019

ئاین و ژن و سینەما

نەوال سەعداوی
وەرگێران:  عبدالرحمن بامەرنی
ئێكەم جار بوو د زارۆكینیێ‌ دا ئەز چوویمە سینەمێ‌، دا فلمێ‌ (بژیت ئەڤینی) ببینم. دگەل من ژی دا، هەر ئێك ژ بابێ‌ من و دەیكا من و برایێ‌ من یێ‌ مەزن بوو، كو وی حەز ژ موزیكێ‌ و سینەمێ‌ دكر و ژ وانا ئاینی د رەڤی، دا ئامیرێ‌ (عودێ‌) بژەنیت و دگەل هەڤالا خوە (صوفیێ‌) سترانان بێژیت. دەیكا من ژی حەز ژ (لەلیلا موراد) دكر و بابێ‌ من دگوتێ‌، تو ب جوانیا خوە و دەنگێ‌ خوە وەكی وێی، دەیكا من خەون د دیتن، كو ببیتە هونەرمەندەك و ل سەر شاشێ‌ لڤینێن جادوگەری ئەنجامبدەت و ب مەلاینان حەژێكەر هەبن و نە كویلەیا زەلامەكی بتنێ‌ بیت، بێی ب بینیت و د دەرزا و پرتێن شیشەی را دیتبیت و شوی پێكربیت.
من حەز ژ ماموستایێ‌ ئاینی نە دكر، ژبەركو وی برایێ‌ من د دیت، ژ من زیرەكترە. سەرەرای وی خوە د سەر دیواران را دهاڤێت و ژ قوتابخانێ‌ درەڤی و دچوو موزیكێ‌ و حەژێكرنێ‌. ئەز ژی دبوومە زیندانا باشیێ‌ و مێزا داری و بتنێ‌ دگەل خەونێن هشیاریێ‌ و من عود د ژوورا خوە ڤە دژەنی، هەر وەك ئەز خرابیەكێ‌ بنهێنی دكەم! سەما ژی خەونا ژیانا من یا نە بەرئاقل بوو. پسیارا د تەمەنێ‌ من خرەكێ‌ دا و تا نوكە لدەف من: بوچی زارۆك زێدەتر حەز ژ موزیكێ‌ و سەمایێ‌ دكەن، ژ ماموستا و وانێن ئاینی؟
سەرەرای هەولێن نویكرنا هزرا ئاینی یا بەردەوام تا ئەڤرو ژی، بەلێ‌ هزرا ئاینی هەر هشك دمینیت، وەك چەرخێ بەرین و ما جوداهیەك لدەف پترینا فەقیهێن نوی دا هەیە، دگەل وان یێن بەری وان و باوەریا وان ب مافێ‌ زەلامی، كو هەڤژینا خوە ب سەردەڤ و بێ‌ دیدەڤان، تەلاق بدەت؟

دەما زارۆك حەز ژ وانێن ئاینی دكەن، وەك چاوان حەز ژ موزیكێ‌ و سینەمایێ‌ و سەمایێ‌ دكەن. دەما رەوشتێ‌ ژنێ‌ و كەرامەتا وێ‌ دبیتە رەوشتێ‌ زەلامی و كەرامەتا وی، هینگێ‌ بتنێ‌ ئامانجا نویكرنا د هزرا ئاینی دا دروست دبیت. ما جەوهەرێ‌ دروستێ‌ ئاینی نە هەر جەوهەرێ‌ دروستێ‌ هونەری یە یان كو حەژێكرن و جوانی و راستی و ئازادی و باشی و دادی و ساخلەمی و كەیف خوەشی یە؟
پەرتۆكەكا نوی دەركەتیە و خواندنەكا كویر د دەتە پەیوەندیا دناڤبەرا ئاینی و ژنان دا ل سینەمێ‌. ئەڤ پەرتوكە ژ نڤێسینا (دنیال كوترارا) ماموستایێ‌ ئەمریكی ل زانكویا (تكساس)ە. ئەو بخوە قەشە بوو، بەلێ‌ ژبەر حەژێكرنا وی بۆ سینەمایێ‌ دێر هێلا. ژ فلمێن عەرەبی ژی، كو نڤێسەری د پەرتۆكا خوە دا ژێ‌ بەحسكری، فلمێ‌ (دەرگەهێن گرتی)، ژ دەرهێنانا (عاتف حەتاتە) ل سەر زارۆكەكێ‌ موسلمان، ل سەر دەستێ‌ كومەكا ئاینی یا تیرورست ل سەر خاترا خودێ‌، بۆ كوژەكەكی دهێتە گوهورین و ل سینەمێ‌ دهێتە نیشاندان. رولەك كو هەڤدژیێن دناڤبەرا گیانی و لەشی دا دیار دكەت. دناڤبەرا هوشیێ‌ و بێ‌ هوشیێ‌ دا و عەقل ژی هەست ب نە وەكهەڤیا بهایێن رەوشتی و دوو سەركیا كومەلایەتی و هەڤركیێن بێ‌ دووماهیك دناڤبەرا تشتێ‌ پیروز و یێ‌ پیس، تاكی و كومەلێ‌ دا دكەت، دیسان ئیستیغلالكرنا رژێمێن سیاسی بۆ پێدڤییاتیێن مرۆڤی یێن سروشتی ژ خارنێ‌ و ئاسایشێ‌ و حەژێكرنێ‌ و سكسی، بۆ زالبوون ل سەر عەقلێ‌ خەلكی و كومكرنا پارەی.  
 فلمێ‌ (دەرگەهێن داخستی)، بەری هەژدە سالان هاتیە نمایشكرن و چەندین خەلات وەرگرتینە، رەخنەگران ژی ژ فلمێن گرنگ د مێژوویا سینەما مسری دا داینە ناسكرن. بەلێ‌ دكەڤیتە بەر پرسیارا جیهانێ‌ مژویل دكەت: بوچی و چاوان مرۆڤ ژ پێخەمەت خودێ‌ دبیتە كوژەك؟
فلم كاریگەریێن دەروونی د ناڤ مرۆڤی دا دیار دكەت و كاریگەریێن ئابوری و زانستی، كو گەنجان بەرهەڤ دكەن كو خەلكی كافر بكەن. چاوان گەنجەكێ‌ سنێلە دێ‌ نزیكترین كەسێ‌ خوە پشتی بگەهیتە كومەلەیەكا ئاینی، كافر كەت؟ چاوان پێدڤیاتیێن وی یێن سكسی دهێنە ئیستیغلالكرن، كو بكەنە كوژەك. ئەو باوەری بۆ دروستكری كو دێ‌ چیتە بەهەشتێ‌ و دێ‌ كچێن كچین بۆ هێنە دان.
فلم كومێن تیرورست نیشانددەت و د گوپیتكا چالاكیا خوە دا بوو، بەلێ‌ ژ ئێك حەفتی زێدەتر، نەهاتە نیشاندان.
د شیاندایە هونەرێ‌ جوان رەوشتی باش كەت و رەوتێن خراب ژناڤ ببەت بۆ عەقلێن گەنجان ئە‌وێن نێران بەرەڤ توندوتیژیێ‌ ڤە دبەن، كو ژن ب (كەرەستە) هاتیە نیشاندان. زەلامی ئەو ماف هەیە و بێی پسیار كرن وێ‌ ئیستیغلال بكەت و سینەما دشێت هزرا ئاینی ڤەژینیت، ژبەركو ئەو هوش و نەهوشێن هەست و بێ‌ هەستیێ‌ داگیردكەت و تایبەتی ژی، زارۆك و كوران، كو ئەو هێشتا لدەستپێكا تەمەنێ‌ خوەنە.

 د رۆژناما صباح كوردستان ژمارە  22 دا بلاڤ بوویە.

ئەم ژ دەیبابێن خوە ل كیڤەینە

نەوال ئەلسەعداوی
وەرگێران: عبدالرحمن بامەرنی

ئەرێ‌ ژن یان زەلام دشێن ئازاد ببن و كەسەكێ‌ دی وان ب خوەدان بكەت؟ ئەرێ‌ وەلاتەك دشێت ئازاد ببیت و ئەو ل سەر هاریكاریێن ژ دەرڤە دژیت؟ ئەڤ پرسە د سەرێ‌ من دا دزڤریت، هەر دەما بابەتێ‌ ژن و زەلامان هاتە ئازراندن، هەر ژ دەما هاریكاریێن ئەمریكی یێن درێژخایەن كەلەكە بووین ل سەر ئێك و ژ دەما "سادات" بویە سەروكێ‌ مسرێ‌.
بیرا من لگوتنا بابێ‌ من دهێت: "زەلام و ژنێن ئازاد ژبلی بەرهەمێن خوە و خوها ئەنیا خوە نەشێن چ بخوەن"، بابێ‌ من رەخنەگرێ‌ گوتنێن ڤەگێرای بوو و ژوان: "ژنا ئازاد ژ مەمكێن خوە نا خوەت"، ئەو ژی دەربرینەكا خاپینۆكا هەڤدژە، كو ژنان دگەهینتە توخمێ‌ شیردەران، سەرەرای كو ژ توخمێ‌ مرۆڤانە، مافێن ژنان ژی دناڤ دوكیومێنتان دا هەتا ئەڤرو دبەرزەنە. بابێ‌ من ل سالا ئێكێ‌ ژ چەرخێ‌ بیستێ‌ ژ دایكبوویە. د خواندنا خوە دا ل (ئەزهەر و مالا زانستی و دادیا یاسایی و زانكویا ماموستایان) یێ‌ زیرەك بوویە. بەربژێر بوو ژ بۆ گەشتێ‌ بۆ فەرەنسا، بەلێ‌ هەڤالەكێ‌ ژ وی كێم شیانتر و نزیكی دەستهەلاداران، جهێ‌ وی د گەشتێ‌ دا بدەست ڤە ئینا. گەشت كر و پاشی ژ پاریس ڤەگەریا، دا ببیتە وەزیر یان بیرمەندەكێ‌ مەزن.

 چێدبوو بابێ‌ من د مێژوویێ‌ دا ناڤدار ببا، ئەگەر وی گوهداریا دەستهەلاتا بلند كربا، بەلێ‌ ئەو ژبیركری و دووركری ژییا. هەڤركێ‌ حوكمێ‌ مەلەكی و زورداریا ئنگلیزان، رەخنەگرێ‌ پەیرەوێ‌ وەزارەتا زانین (مەعارف) و سازیێن ئاینی، شێخێ‌ ئەزهەر ژی ب مەلكێ‌ چاكساز دگوت. د نڤێژان ژی دا لاڤێن تەمەن درێژیێ‌ بۆ دكرن. خودێ‌ وی بۆ وەلاتی ب پارێزیت. بابێ‌ من ژ جهێ‌ وی هاتە دووركرن، دا ببیتە قازی ل دادگەهێن شەرعی. بەرهنگاری كومێن دەقێن ڤەبر یێن نە لڤ بوو، ئەڤێن نە د ئامادە، بۆ هەولدانی (اجتهاد) و پێداچوونێ‌. ئەڤێن دەنگێن وان بلند نەبیت، بتنێ‌ بۆ وان تشتێن گرێدایی ژنان نەبن و بابێ‌ من لگوندان ژیا بوو. ژن دیتبوون دەما عەرد ب تەڤری شین دكرن. خوارن ب خوها خوە بەرهەم دئینا. دگەل زەلامی مەزاختن ل خێزانا خوە دكر یان وێ‌ بتنێ‌. دەما هەڤژینێ‌ وێ‌ ب (بەلهارسیا) دمر، یان سەردەڤ تەلاق د دا، دا بێژت تو بەردای (تالق) خوە پشتی شیڤێ‌ ڤالا دكر یان ژنەكا دی دئینیت، بتنێ‌ كو یێ‌ ژ بیرخوە چووی. دوا و سیا و چاران یان تولێ‌ ژێڤەكەت یان ژ مالباتا وێ‌، خوە ژ كورێ‌ خوە یان كچا خوە بێ‌ بەری دكەت. چەند ترس و حالەتان، ژن دبیتە خودانكرنا خێزانێ‌ یا بتنێ‌ یان دووركری ژ مالباتا وێ‌. ئامار تێكدچن ژ كارێ‌ جوتیار و بەرمالییان و سوخرێن سەپاندی ل سەر ژنان و بێ‌ بەرامبەر، سەرەرای ئەو ستوونا ئابوری یا سەرمایەگوزاری نە، ژ پەیدابوونا سیستەمێ‌ تەبەقی یێ‌ بابسالاری یان كویلاتیێ‌. دەولەت مافێن ژنان د یاسایا بارێ‌ كەسایەتی دا پشت گوهـ دكەت و یاسایێن سزادانێ‌ و ئەڤ یاسایێن دی، ژبەر كو ئەو بێ‌ هێزێن سیاسی یێن رێكخستی نە، وان چ ئێكەتیێن ژنان نینن بشێن فشارێ‌ و گردبونەڤەیێ‌ پێك بینن، وەك ئێكەتیا كرێكاران یان ئێكەتیێن كویلان ل سەر دەمێ‌ كویلان دا. ژبیركرنێن كومێن دەقێن نەگوهورێن ڤەبر، بۆ بێزاریا میراتی و نفشی و تەلاقا سەردەڤ و فرە ژنیێ‌ و تشتێن دی، كو خێزانێ‌ د هلوەشینین و هەمی گازندان ژێدكەن.  ژ 85 سالان وەرە، بابێ‌ من پشتەڤانیا مافێن ژنان ژ میراتی ل دادگەهێن شەرعی كریە، ئەڤێن هەڤژینێ‌ وێ‌ زاردەڤ بەر د دەت، پشتی كو سالێن گەنجاتیا خوە بكاركرنا دناڤ عەردی دا بوراندین، چاوان یاسا مافێن وێ‌ د عەردی دا بەرزە دكەت، بتنێ‌ ژبەركو هەڤژینێ‌ وێ‌ پەیڤا من تو بەردای (تالق)، بەری بمریت یا گوتیێ‌؟.
بابێ‌ من پشتەڤانیا مافێ‌ ژنان كریە بۆ خوە بەردان ژ هەڤژینی. رژدی لدادگەهێ‌ كریە، بەری یاسایا خوە بەردانێ‌ بنیڤ چەرخی بدەركەڤیت. ئەڤ مافێ‌ د شەریعەتی دا یێ‌ رێ پێدایە، هاوسەرگیری ژ مرۆڤەكێ‌ رەوشت بلندێ‌ (نە موسلمان) كو یێ‌ بەرهەڤ بیت بۆ موسلمان بوونێ‌، بەلێ‌ بابێ‌ من گوتێ‌: "شەنگستە جەوهەرێ‌ مرۆڤی یە، من باوەری ب كچا خوە هەیە، باوەریێ‌ ب ئازادیا هەلبژارتنا وێ‌ دئینم، وەك چاوان باوەری بمەرەما هاوسەرگیریێ‌ یا پیچە، هەر وەكو باوەریا ب میراتی"، هەڤالێ‌ من ژی نوژدار بوو ل نەخوشخانا نەخوشیێن سینگی، ژ نەساخێن خوە توشی نەخوشییا هناڤان بوو، ئەڤێن ئەوی چاڤدێریا وان دكر، بئەگەرێ‌ ژ بەرچوونا خوینێ‌ مر، بەری ئەم دگەل ئێك بژین.
 ئەڤ رۆژا دوور ژ تەمەنێ‌ من، د پەرتووكا من یا بناڤێ‌ (لاپەرێن من ژیانا منن)، ئەڤا ل بەری چاردە سالان، دوهی هاتنە بیرا من و ئەزا دووڤچوونا سەركەفتنێن ژنان ل تونسێ‌ دكەم. بۆ وەكهەڤیا دناڤبەرا ژن و زەلامان دا، لدووڤ دەستورێ‌ تونسێ‌، ئەڤێ‌ هەلبژارتنا ژنان بۆ هەڤژینی ژ نیڤا ئازادیا وێ‌ یا كەسایەتی و ئازادیا وژدانێ‌ دەردبریت. لادان ژ دیتنا ئاینی و رەگەزی و رەگەزنامێ‌. بیرا من ل بابێ‌ من هات، ئەڤێ‌ بەری شێست سالان مری و وی و دەیكا من پشتەڤانیا من كری، ل سەر باوەریێ‌ و تەركیزێ‌ ل سەر جەوهەرێ‌ مرۆڤی و لادان ژ دیتنا خوە نیشاندانێ‌ و دوبەرەكیا بۆ مای.

دكتورە، تو یا بەردایی!

نەوال سەعداوی
وه‌رگێران, عبدالرحمن بامەرنی
دكتورە ل زانكویێ‌ ماموستایا ئابورێ‌ بوو، ئەو من بنەزان گونەهبار دكەت، دەما ئەز ل سەر بابەتێن ژنان د نڤێسم، دفنا خوە بلند دكەت: "نەوال ئەڤە گوتنێن هیچ و پوچن، ئابور داینەمویێ‌ مێژویێ‌ یە"، دا بێژمە وێ‌: ژن نیڤا وەلاتی یە، وەلات و ئابور بێی ژن ئازاد نابن، د مێژویێدا سیستەمێ‌ تەبەقی دگەل یێ‌ باب سالاری جودا نابیت، ئابور  گرێدایە ب سكسی، سیاسەتێ‌، رەوشەنبیریەتێ‌، زانینێ‌، جڤاكی و رەوشتی و ئاینی و .. و.. و.
ماموستایا دكتورە گوهێ‌ خوە نە ددا من، ل حەفتیان، هەڤژینێ‌ وێ‌ بۆ ماموستایێ‌ شەریعەتی و بۆ ئێك ژ ستێرێن زانینێ‌ و ئیمانێ‌، شەریعەت و ئابور پێكڤە گرێددان، بەنكا باوەریبوونێ‌ و بەرەكەتا روو ڤەبینێ‌، (تیربوون) دكرە سەرێ‌ خوە، ئەوا ژ حیجابێ‌ پێشكەفتیتر و مكیاج و سوراڤا توخا ل سەر  لێڤێن خوە ژی دهێلا. پشتی سالێن هەشتییان ژی چاڤێن وێ‌ یێن كلدای دكونا پێچەیێ‌ را دەردكەتن، سەروچاڤێن وێ‌ و لەشێ‌ وێ‌ دبن پەروكەكێ‌ رەشێ‌ ستوور را، هاتنە ڤەشارتن و نە دەنگ و نە پێژن، بتنێ‌ زمانێ‌ وێ‌ بەردای ما. ل دەرگەهانددا، د هاڤێژیتە هەر كەسێ‌ ل سەر ئازادییا ژنان باخڤیت یان گوهورینا یاسایا هاوسەرگیریێ‌ و ژ ئێك جودابوونێ‌ و دوو جاركی ل بەرامبەری د راوەستا. هەمی ماف بۆ زەلامی دهێلان و ئەو ژ هەر بەرپرساتیەكا رەوشتی بەرامبەری هەڤژینا وی و زارۆكێن وی بێگونەهـ دكر، زەلام ژی وەك هەسپان ب رهـ و سمبێل و بێی هیچ رێكخستنەكا یاسایی دەركەتن، كچا بچووك بتنێ‌ بەرپرساتیا رەوشتی بەرامبەری زەلامێن شەمبوز دهەلگرت، ئەم قوربانیێن لاواز سزا د دەین و ئەڤێن بهێز، بناڤێ‌ شەریعەتی ئازاد دكەین.

پشتی دەركەفتنا نڤێسینێ‌ د مێژویێدا، هەم گرێبەست هاتنە نڤیساندن و ژ دەستپێكێ‌ ژی گرێبەستێن دناڤبەرا تەرش و كەوالی و عەقاراتێن خانیدا و تا هاوسەرگیریێ‌ و بەردانێ‌، یاسایا نڤیسیكی بۆ تشتەكێ‌ باوەرپێكری و دناڤ هەمی مامەلێن مرۆڤاندا و ل هەمی وەلاتان پرێڤەچوو و ژوان تونس، مەغرب، ئەندەنووسیا، مالیزیا، دارستانێن ئوسترالیا و ئاسیا و ئەفریقیا و بتنێ‌ ل وەلاتێ‌ مە نەبیت، زەلامێ‌ مصری و تا نوكە دشێت سینگێ‌ خوە تژی هەوا بكەت و بێژیت "تو یا بەردای"، هەڤژینا وی و زارۆكێن وی و بێی هیچ گرێبەستەكا نڤیسكی، دێ‌ خوە ل جاددێ‌ بینن. مصر، بۆ دوماهیا وەلاتان ئەڤێن تایبەت ب گەندەلیێڤە و بلندترین رێژا بەردانێ‌ لێ‌ پەیدا ببیت، تا سەروكێ‌ وەلاتی لدوماهیێ‌ داخازكری كو جودابوون ژی ل دەف نڤیسینگەها ماموستایێ‌ ئاینی بهێنە بەلگە كرن، بەلێ‌ ماموستایا ئابوری ب تورەیڤە دەنگێ‌ خوە بلند كر: ئابور بخوە ئاریشەیە، نوكە داخوازكرنا بەلگەناما جودابوونا سەردەڤكی ژبلی بگرە و بكێشی و تێكدانێ‌ چ دی نائینیت، بەردانا سەردەڤكی د دەقێ‌ شەرعیدا یا هاتی و مە بەسە ب یاسایا سوزان موبارەك، كو هەڤژین نەچاركرینە هەڤژینا خوە یا ئێكێ‌ ئاگەهدار بكەت بەری هاوسەرگیریێ‌ دگەل یا دوێ‌ دا بكەت، ئەڤە ژی پێچەوانەی شەریعەتی یە و زەلامی هەمی ئازادییا هەی یا بەردانێ‌ و فرەژنیێ‌. ل سەر ژنا موسلمان ژی پێدڤی یە بتنێ‌ یا رازەمەندی ئەمر و نەهیێن خودێ‌ بیت، یاسایا سوزانێ‌ بویە ئەگەرێ‌ بلاڤبوونا بەدرەوشتیێ‌، زەلام بەرەڤ ژن ئینانا دەڤكی (زواج عرفی) برینە، دا كچان دووری چاڤێن حكومەتێ‌ مەهر بكەن، خودێ‌ و پێغەمبەری رێگە پێداینە. نابیت ئەم وان تشتان قەدەغە بكەین، ئەڤێن خودێ‌ و پێغەمبەرێ‌ وی بۆ مە حەلال كرین، بەردان و ژێك جودابووون یێن مشە بوین ژبەر زێدەبوونا هەژاریێ‌، دگەل گرانبوونێ‌ و تێكچوونا ئابوری و چاوان بەرەللایا رەوشتی پشتی شورەشا یەنایرێ‌ پەیدا بوی و دیوارێ‌ ترسێ‌ هاتیە شكاندن، كچێن سەربەردای بێی شەرم ئازادیا خوە دبەنە سەر، هزرێن جودا و هەڤدژ دگەل بەهایێن مە یێن رۆژهەلاتی و شەریعەتێ‌ مە، بلاڤە دكەن.
ئەڤە هندەك ژ لێدوانێن دكتورا ئابوری بوون ئەڤا گەلەك ژ ژن و زەلامان تورە كرین، ئەڤێن نەڤیاین زاردەڤكی هەڤژینێن خوە بەردەن یان پروسا فرەژنیێ‌ بەردەوامی هەبیت، پێچەییا ماموستا ئابوری بۆ (تیربوون)ێ‌ هاتبوو كورتكرن، پشتی شورەشا 30ی یونیویێ‌ و كەفتنا ئیخوانان. برێكا تەلەفونێ‌ دەنگێ‌ هندەك ئەندامێن رێكخراوێن ژنان هاتە من و ئێكێ‌ ژوان ب تورەیڤە گازیدكر: ئاخفتنا وێ‌ یا ڤالایە، نەوال ل سەر تە پێدڤی یە تو بەرسڤا دكتورا ئابوری بدەی، من ب مەندەهوشی ڤە گوتێ‌، پا كا بزاڤێن ژنان؟ وە ب سەدان و هزاران رێكخراو و كومەلێن ژنان یێن حكومی و نە حكومی هەنە، بوچی دەنگێ وە پێكڤە بلند نابیت؟ بتنێ‌ بۆ بەلگە كرنا جودابوونێ‌ لدەف ماموستایێ‌ ئاینی یان دادوەری، بەلكو بۆ دەركرنا یاسایەكا نوی بۆ خێزانا مصری، كو دگەل دەستوری بگونجیت، یاسایەكا سڤیل یا ئێكگرتی دادیێ‌ و یەكسانیێ‌، بۆ هەمی تاكێن گەلێ‌ مصری ب دەستڤە بینیت، دوور ژ بەرێخوەدانا رەگەزی یان ئاینی یان مەزهەبی یان تەبەقێ‌ یان تائیفێ‌ یان تشتێن دی، ب ملیونان ژن ل جیهانێ‌ دژی دونالد ترامب سەروكێ‌ ئەمریكا خوەپیشاندانێن مەزن كرن، ژبەر سیاسەتا وی یا رەگەز پەرستی و تەبەقی و باب سالاری و دژی ژنان و هەژاران و مروڤێن رەش و كوچبەران، هێزا ژنان یا رێكخستی دشێت عەرشێن جیهانێ‌ بلڤینیت، یاسا و رێكخستنان بگوهوریت، ئەگەر ئێكگرتن دگەل هەژار و زەلام و گەنج و زارۆكان هاتە كرنێ‌؟ گوت: بەلێ‌.
پاشی رۆژا پاشتر دەنگێ‌ وێ‌ هاتە من و یا دبێژیت: نەوال تو هزر بكە، دهی هەڤژینێ‌ ماموستایا ئابوری یا گوتیێ‌ "دكتورە تو یا بەردایی" و ئەو ئەڤرو یا سەرگەرمە بۆ رێكخستنا خوەپیشاندانەكێ‌، دژی بەردانا زاردەڤكی.

درۆژناما صباح كوردستان ژمارە 34 دا هاتیە بلاڤكرن.

ژن چاوان زەلامەكێ‌ تیرورست دروست دكەت؟

نەوال سەعداوی
وه‌رگێران، عبدالرحمن بامەرنی
هەڤالا من هاتە سەرەدانا من و نەڤیێ‌ وێ‌ یێ‌ زارۆك ژی دگەلدا بوو، ڤیا وی ب دەمانچەكا بچووكڤە مژوول بكەت ، تبلا خوە ل سەر جەلەبكا وێ‌ دشداند و چریسكێن ئاگری ژێ د پەشین و قیژیێن زارۆكی یێن كەیفێ‌ بلند دبوون. تەق تەق! خانیێ‌ من تژی دەنگ بوو، هەر وەكو شەر و پێكدانانان. من گوتێ‌ هیڤیدارم ڤی زارۆكی تیرورست دوور بێخە، ژ من تورە نەبوو، ئەو دزانیت ئەز شێوازێ‌ پەروەردەكرنا زارۆكێن كور رەخنە دكەم، تایبەت پەروەردەكرنا داپیرێ‌ و دەیكێ‌، كو ل بەر د راوەستییانە دا زارۆك مەزن ببیت و ببیتە "زر كور" یان كو زەلام بهەمی رامانا خوە و هەڤسارێ‌ ژنێ‌ كەتە د دەستێ‌ خوەدا، هەڤالا من ژبیركریە كو ئەو لبن سیبەرا زەلامەكی دهاتە ئەشكەنجەدان و هەڤسارێ‌ وێ‌ د دەستێن ویدا بوو. 
پەیڤێن هەڤالا من چ جوداهی ژ پەیڤێن داپیرا من نەبوون، دەما تەمەنێ‌ من حەفت سال و دگوتە برایێ‌ من یێ‌ مەزن، كو من پاشڤە ببەت، دا د ئایندەیدا یا گوهدار بیت و ژ گوتنا هەڤژینێ‌ خوە دەرنەكەڤیت. برایێ‌ من نە دشییا من پاشڤە ببەت، ژبەر هێزا من یا پاشڤەبرنێ‌ ئەڤا ژ خوداوەندێن مسریێن كەڤن بۆ من مایی و ل قوتابخانێ‌ ژی ئەز ژوی زیرەكتر بووم.
برایێ‌ من یێ‌ مەزن بۆ من ئاریشە بوو، ژبەركو داپیرا من و مەتێن من و خالەتێن من و هەمی تاكێن خێزانێ‌ ئەو نازدار دكر، بتنێ‌ دایك و بابێن من نەبن، ئەگەر باوەریا بابێ‌ من ب یەكسانیێ‌ و دادپەروەریێ‌ و هێزا دەیكا من و كەساتیا وێ‌ و باوەریا وێ‌ یا تەمام ب من نەبانە، دا ئایندێ‌ من یێ‌ بەرزە بیت و دا نوكە بمە بیژنەك روونشتی د مالێڤە و د دەردێ‌ بتنێبوونێ‌ و خەموكیێدا دنالیت یان ژنەكا لەنگەر و هەڤژینێ‌ وێ‌ دا بەرەڤ كچێن بچووك رەڤیت یان دبیت د شەڤا بووكینیێدا من خوە د پەنجەرێدا هاڤێتبا، چاوان "فاتن . ع" ئەڤا ل نەخوشخانا "قەوص" یا ناڤەندی درێژكری، ئەڤ كارە دگەل خوە كری، چەند شكەستن و خوون رێتنا مەژی، پتشی خوە د نهومێ‌ چارێدا خوە هاڤێتی و دگوت " ئەز شوو ناكەم و دڤێت خواندنا خوە بدوماهی بینم"، ئەز دتەمەنێ‌ خوە یێ‌ دەهـ سالیێ‌ دا بووم و من ئەڤ پەیڤە دوبارەدكرن، بەلێ‌ بلنداهیا پەنجەرەیا من هند نەبوو، كو بكێر مرنێ‌ بهێت.
دكتاتوریەتا نێران، دێ‌ هەر دەستهەلاتا خوە ل سەر خێزانێ‌ و كومەلگەهی چەسپینیت، ئەڤا ژ سالێن چلان ژ چەرخێ‌ بوری و تا نوكە، سیستەمێ‌ پەروەردێ‌ و رەوشنبیركرنێ‌ نەشییای ڤان بەهایان د وژدانا مروڤایەتیێدا بگوهورن، هەر ژ پەیدابوونا سیستەمێ‌ بابسالاری د مێژوویێدا، بەلكو ل سەر كچان زێدەتر لێهاتن و نمونا داپوشینێ‌ و دەرسوكێ‌، دگەل بلندبوونا هێزێن ئاینی و زێدەبوونا ڤالاتیا دناڤبەرا هەژار و زەنگیناندا.
هەڤالا من، دكتورا ل نوژدارییا عەسمانی ل زانكویا نیویورك بدەستڤە ئینایە، ماجستەر ژی ل نوژداریا زارۆكان ل زانكویا سوربوون، بەكالوریوسا نوژداری ژی ل زانكویا قاهیرە بدەستڤە ئیناینە. نوكە ژی ماموستایا شیرەتكارە ل مەزنترین نەخوشخانان، دژی روودانێن تیرورێ‌  د رۆژناماندا د نڤیسیت. د سەر ڤێ چەندێ‌ ژیرا نەڤیێ‌ خوە بخوەدان دكەت، دا ببیتە زەلامەكێ‌ تیرورست، هزرێن كوشتنێ‌ وەردگریت، تیرور د هزرەكێدا ل مەژی دەست پێدكەت، لایەنگیریا توندوتیژیێ‌ و گوهگرتنێ‌ و نەچاركرنێ‌ دكەت (نە دان و ستاندن و پسیاركرن و هەلبژارتن)، مەژی، مەسجەكێ‌ د دەتە ئاقلی، كو كارنەكەت و بۆ زەڤلەكێن دەستی بۆ كاركرنێ‌ و بۆ تبلێن دەستان، دا شیری یان دەمانجێ‌ بگرن و  دانانا تبلێ‌، ل سەر جەلەبكێ‌.
هەمی تشتێن جیهانێ‌ بۆ كوشتنێ‌ و شەری هاتینە گوهورین و یاریێن وەرزشی ژی بوینە هەڤركی، تێدا پارە دهێنە مەزاختن و گیان دهێنە هلكێشان، ئاهەنگێن بوونێ‌ ژی بۆ بەریكانێن ئاگری هاتینە گوهورین. وەلاتێ‌ مە ب ملیاراتان پارەی د مەزێخن بۆ كرینا بومبا و دەمانجێن زارۆكان، ژبلی چەندەكا بازرگانان كەس مفای ژێ وەرناگریت، دگەل دوپاتكرنا هزرا تیرورا چەكداری د ئاقل و وژدانێدا. سەرمایەگوزارییا دەولی مەزنترین بازرگانیا خوە ب پشت بەستنێ‌ ژ لەش و چەك و ماددێن بێهوشكەر و دەرمانێن جوانیێ‌ بدەستڤە دئینیت، د دەمەكیدا، نیڤا گەلان دبن هێلا هەژاریێدا دژین. كوشتنا بكوم و رێتنا خوینێ‌ یا بوویە تشتەكێ‌ ئاسایی، سەروكێ‌ مەزنترین دەولەت ژی، كو دبێژنێ‌ سەركێشا دیموكراتیەتێ‌، یا بوویە مەزنترین سەركێشا تیرورێ‌.
هەڤالا من ژ سەكەردێن ژنێن ناڤخوەیی و جیهانییە، ئەڤێن سەر ب بزاڤێن سوفیگەری و روحانیڤە، كو خوە بژنەكا ئازاد ددەتە ناسكرن، ل سەر نمونێ‌ بزاڤێن ژنێن مەسیحی و یەهودی ل ئەوروپا و ئەمەریكا. هەڤالا من سەبارەت خوە دبێژیت "ئەز روحانیمە، نەك علمانی یا ئاینی"، هەڤالا من پەرتوكێن مێژوویی نەخواندینە، خوە پەرتوكەكا بتنێ‌ ژی بیت، دەرڤەی تایبەتمەندییا وێ‌ یا نوژداری. نەزانیە كویلاتیا مرۆڤان و تایبەت كویلاتیا ژنان ل مێژوویا مروڤایەتیێ‌ ژ ئەنجامێ‌ جوداكرنا لەشی ژ گیانی پەیدا بوویە و ژن ژ مرۆڤەكا تەمام بەرهەمهێنەرا هزر و زانینێ‌ بۆ لەشەكێ‌ پیس و كێم ئاقل هاتیە گوهورین، زەلام ژی بۆ مەزنێ‌ وێ‌ یێ‌ ب ئاقل و ئەو گیانێ‌ پیروزە، شارستانیەتا مرۆڤایەتیێ‌ یا كەڤن شكەست، ئەڤا رێز ل ژن و زەلامان پێكڤە دگرت، بەلكو ژنان زێدەتر رێزا خوە هەبوو، دەیكێ‌ رێزەكا گەلەك مەزن هەبوو، ژبەركو ئەو بۆ زارۆك ژ بابێ‌ دەستپێكی د پاراست، كو وانان بخووت، چاوان د زاروكینیا مندا، دەیكا من ئەز ژ برایێ‌ من یێ‌ مەزن پاراستیم.

شیماتیەك - كورته‌ چیرۆك -

ئیبراهیم سەبتی
وەرگێران: عبدالرحمن بامەرنی

نوژداری بریاردا پیێ‌ راستێ‌ یێ‌ نەساخی ببریت، ژبەركو پنیێن شین ژ سەرێ‌ پێ وی هەتا بنێ‌ پییا ڤەگرتبوون و وەكی پرسكان لێهاتبوون و هوشداریا مەترسیێ‌ ددان.. دەنگێ‌ ترترا مشاری ژ بررینا پێ درێژكری ل نیڤا ژوورێ‌ دەردكەت، ب دوو چاڤێن نە ئارام ل نوژداری دنێری، ئەڤێ‌ بریار ب هەردوو هاریكارێن خوەدای، كو پیێ‌ وی د نیڤەكێرا ببرن.. چەند چركەكان، نوژدار و هاریكارێن خوە ل سەر مێزەكا گروڤر د روونشتی بوون و ب هەلكەفتا سەركەفتنا خوە، چا ڤەدخوار.. بەلێ‌ برینپێچا نزیك قەراویلێ‌ نەساخی، ب حێبەتیڤە گازیكر:
ـ پنیێن شین.. ل پێ‌ چەپێ‌.. نوژدار!
نوژدار ب غار بەرەڤ "پیێ‌" وەك دارەكێ‌ هشك درێژكری چوو، ئاماژەدا هاریكارێن خوە كو بلەز مشار ئینای، ترترا وی جارەكا دی دەستپێكرەڤە و هێرشكرە سەر ژوورا خەندقی ژ بێهنێن پاقژكەران.. مێزە وەك خوە لێهاتەڤە و توز پاقژكرن و دەست بگوتنێن قارەمانیێن خوە د بررینا پرتاندا كرن.. برینپێچا برەخ قەراولیڤە روونشتی، بترسڤە گازیكر:
ئای خودێ‌! بلندبوو دەستێ‌ راستێ‌ ژی!!

هاریكارێن وی خوە هاڤێتن و ل پنییان نێرین، ئەڤێت تژی ملێ‌ زەلامێ‌ هایش خوە نەمای بووین.. مشاری بلەزەكا سەرسورهێنەر كارێ‌ خوە كر.. نوژداری و هاریكارێن وی كرنە كەنی و دان و ستاندن ل سەر هەژارێ‌ هێشتا ژ نەهشییا خوە هشیار نەبووی.. نوژداری ب لێبورین و هەلچوونڤە گوت: نەفرەت ل پنیێن شین بن! ئەگەر مە ژێڤەنەكربان، دا هەر زوو وی ژناڤ بەن! ئەو ب مەترسینە، بەلكو د كوژەكن.. ئەم دێ‌ وی رزگار كەین، ئەگەر خو شەڤێ‌ هەمیێ‌ ژی پێڤە بمینن! هەژاری.. برینپێچێ‌ ل زەلامێ‌ درێژكری یێ‌ ژ هەمی لەشێ‌ خوە كێم نێری، بدەنگەكێ‌ نزم، وەك مرۆڤێن هایش خوەنە، گوت:
ـ وای! دەستێ‌ چەپێ‌!
نوژداری ئاخینك راهێلا:
بێ‌ ئێخبالیا زەلامی.. ئەم دێ‌ وی ژ مرنێ‌ رزگار كەین، هەكە مە شەڤ هەمی پێڤە بوراندییە!
مشار ژ دەركەفتنا ئاخفتنێن وان یێن دوبارەكری بلەز تر بوو.. نوژداری كەنیەكا خاپینوك بەردا و د دەمەكیدا هاریكارێن وی دگەلدا بدەڤ كەنیبوون.
نەخوش د بێهوشیا خوە دایە و هەمی لەپێن وی د ژێڤەكرینە. برینپێچا كارێ‌ وێ‌ چاڤدێری، گازیەكا وەك بریسیێ‌ ل سەر سەرێ‌ وان بەرددا:
ـ ل سەر ئەنیا وی! ل سەر دفنا وی.. ل سەر ستوویێ‌ وی!
نوژداری بێ‌ گوهدان گوت:
ـ مشاری.. مشاری
دەنگێ‌ مشاری بلند بوو و یێ‌ ب ستوویێ‌ نەساخیدا دچیتە خار و پشتی چەند چركان وەكی كیسێ‌ بتاتان لێهات.. نوژداری "سەر" دانا عەردی، نزیك پرتێن دی یێن رێزكری ل سەر عەردی.. د دەمەكیدا هاریكاران پرتێن دییێن لەشی د پەنجەرا ژوورێدا هاڤێتن! سەر نزیكی لەپا كرن، نوژداری هزر د پنیێن بلاڤكری ل سەر دكر و گوت:
ئەگەر من شەڤ هەمی بوراندییە! دڤێت بەرزە ببن.. دڤێت نەشتەرگەری یا سەركەتی بیت!

د رۆژناما صباح كوردستان ژمارە 31 دا بلاڤ بوویە.

كارتا ڤەگەریانێ‌ بۆ بەغدا

كورتە چیرۆك

نیهاد عەبدولستار رەشید
وەرگێران: عبدالرحمن بامەرنیش

دەما ئەز ل پاصێ‌ سیاربویم ئەڤا دێ‌ مە گەهینتە بەغدا، من پرتەكا نانێ‌ كەڤن ل سەر وێ‌ كورسیكێ‌ دیت، ئەڤا بو من هاتیە دەستنیشانكرن كو ل سەر روونمە خارێ‌ و د پەنجەرێرا، من هاڤێتە د ناڤ بەرمیلەكا نزیكدا. دەنگێن نە رازیبوونێ‌ هاتنە گوهێن من، ژ كورسیكێن پشتێ‌ یێن پاصێ‌ دهات و پیچەكا زڤراتیێ‌ دگەلدابوو: "بوچی.. نێ‌ گونەهە؟.. ما ئەڤە نە (نیعمەتا) خودێ‌ یە!". ئەز پیچەكێ‌ مەندەهوش مام، تشتەكی ئەز نەچاركرم، لدوور خوە بزڤرم، ئەو دەنگ ل بەر گوهێن من نە یێ‌ غەریب بوو. ل سەر ملێ‌ خوە، ئەز ل وی كەسی دگەریام یێ‌ دلوڤانی ب وێ‌ پرتا نانی دبر، من دیت و باش ل ناڤ چاڤێن وی نێریم، من پسیار ژ خوە كر: "ئەرێ‌ ئەڤە نە (ئەبو سامی) یێ‌ گوشتفروشە؟".. بۆ چەند چركان بێدەنگیێ‌ خوە كێشا ناڤ پاصێ‌، من هەست ب بێهن تەنگیێ‌ كر، لێ‌ من بێدەنگیا خوە پاراست، ژبەركو من نەدزانی ئەز چ بێژم، كو پێ‌ بەرسڤا وی بدەم، ل سەر جهێ‌ خوە روونشتم و من كارێن وی یێن نە مرۆڤاتی ئینانە بەرچاڤێن خوە و من پسیار ژخوە كر: "بوچی ئەو نوكە خوە بدلوڤانیێ‌ و نازكیێ‌ و نەرمیێ‌ دئینتە دەر؟
لڤین كەفتە روودانێن كەڤن و وێنەیێن د بیردانكا مێشكێ‌ سەرێ‌ مندا بەرچاڤبوون، من هندەك دیمەنێن بومبەبارانكرنا ئەمریكا ل سەر خانیێن ئاكنجیان ل دەڤەرا مە، نزیككرن، تشتێ‌ ژ هەمیان زێدەتر مایە د بیردانكا مندا، ئەڤ گوشتفروشە بوو و دەما ل ناڤ خانیێن بومبەبارانكری دگەریا و ل ناڤ جلكێن قوربانی و برینداران، ل پاران دگەریا، بێی هاریكاریا تیمێن هەوارهاتنێ‌ بكەت بۆ راكرنا قوربانیان. 

من بیردانكا خوە بو رابردویەكێ‌ نزیك ڤەگەراند، وێنێ‌ وی هاتە بەرچاڤێن من دەما دا گولكەكی ل بەر چاڤێن دەیكا وێ‌ ڤەكوژیت. چریسەتێ‌ ئەز گرتم و من دگەل خوە دا گوت: "مانە ئەركێ‌ گوشتفروشی یە رێزێ‌ ل هەستێن دایكینیێ‌ بگریت، دەما گیانەوەرەكێ‌ ڤەدكوژیت؟ ئەڤ گولكێ‌ دەیكا وێ‌ پێ‌ بدوو گیان كەفتی و زایی و ب بێهنا تەڤنپیركێ‌ داڤ داڤ مەزنكری، پێنەڤێت كارتێكرن دێ‌ ل دەیكێ‌ بیت دەما دبینیت گولكێ‌ وێ‌، ل بەر چاڤێن وێ‌ دهێتە ڤەكوشتن".
ل سەر دێمێ‌ چێلێ‌ نیشانێن ئێشانێ‌ و بێچارەیێ‌ دیار دبوون و ئەزێ‌ راوەستایی و دیمەنێ‌ كارتێكەر ب خەموكیڤە دبینم، گولكی هەولدان دكرن خوە ژ ناڤ دەستێن گوشتفروشی رزگار بكەت، عوورێن بۆ دەیكا خوە رادهێلان كو د هەوارا وێ‌ بهێت. چاڤێن وێ‌ ژی رك و رك لێبوون، مرۆڤی د چاڤێن وێرا گازی و دلوڤانی و هیڤی ددیتن. هەستێن دەیكینیێ‌، گیانێ‌ چێلێ‌ هەمی دهژاند. هەناسێن وێ‌ بلەز و بەز بوون و دلێ‌ وێ‌ ژ قوتانێ‌ نە دراوەستا، پێن وێ‌ دلەرزین و چ هێز د لەشیدا نەدما، ژ بەر وێ‌ ئێشانا كەتیە ناڤ دەروونێ‌ وێ‌. 
روندك د چاڤێن مندا د پەنگیان، لەرزین كەتە ناڤ هەستیێن من، ترسێ‌ حەفكا من گرت، من دڤیا من ئەو گولك كێشابا ناڤ دەستێن خوە و من ب سینگێ‌ خوە ڤە گڤاشتبا، من هەست بخوینا خوە دكر ژ بێ‌ دلوڤانیا گوشتفروشی چاوان د فیریا، بەلێ‌ دێ‌ چ رێك بینم پێ‌ رزگار بكەم؟ هاتە هزرا من ئەز گولكی بكرم.. پیچەك ب بێهن تەنگی و دەنگ بلندی من هەڤسارێ‌ گولكێ‌ گرت و گوتە گوشتفروشی: "ئەز دێ‌ ڤێ‌ گولكێ‌ كرم"، تشتەكێ‌ ژ قەستا بوو ئەز خوە ب گوشتفروشی ڤە مژوول بكەم، بۆ هزرا كرینا گولكێ‌! دەست بكەنیەكا پێترانكی كر بۆ وێ‌ بەرهەڤبوونا من ژ بۆ كرینا گولكی، دەست ب پاشڤەبرەنا من كر، هەر وەكو داخازا من یاریپێكرن ب وی..
 چاڤێن گولكێ‌ و چێلێ‌ بۆ چەند چركان مانە پێكڤە، وەك بالندێ‌ چەنگ شكەستی، گولكی خوە رادەستی كێرا گوشتفروشی كر، دەیكێ‌ ل دیمەنی دنێری و دلێ‌ وێ‌ روندك دباراندن. من هەست پێكر هناڤێن وێ‌ یێن كەر كەر دبن و ئەوێ‌ ب بێدەنگی تەماشەدكر.
من شیا هزرێن خوە كومكەمە سەر ئێكڤە، دەما پاصێ‌ دەست ب چوونێ‌ كری و دەما ژ بەرێخوەدان و دەنگێ‌ جاددێ‌ دەرباز بوی، بتنێ‌ ئێك حەفتی د سەر ڤێ‌ روودانێرا دەرباز ب بوو، بەلێ‌ تشتەكی دناڤ مندا هەستێن من لڤاندن.. من زانی وی دڤییا بگەهیتە چ.

د رۆژناما صباح كوردستان ژمارە 41 دا بلاڤ بوویە.

ژنەكا نازكا كوژەك

نەوال سەعداوی
و، عبدالرحمن بامەرنی 

ئەز مشارێ‌ كارەبای و ماكینەكا لەحیمی هەلبگرم، بۆ من خوشترە كو ئەز كوپەكێ‌ چایێ‌ چێكەم، ئەڤە گوتنێن ژنەكا مصری بناڤێ‌ (ئەحلام تارق ئیبراهیم) بوون، ل باژێرێ‌ (غەردەقە) ل پارێزگەها (بەحرو لئەحمەر).
وەك دیار پەیڤ د لێكدای بوون، ژبەركو برینا ئاسنی ب مشارێ‌ كارەبای كارێ‌ زەلامانە و چێكرنا چایێ‌ ژی كارێ‌ ژنانە. ئەڤ دابەشكرنا كاری ژی ل سەر شەنگستێ‌ جورێ‌ رەگەزییە، نە یاسایا عەسمانی یان یا سروشتەكێ‌ نە گوهورە، بەلگە ژی بەردەوام دهێتە گوهورین، بەلێ‌ زانستێ‌ دەروونی یێ‌ نوو، خوە ل بەر كاروانێ‌ گوهورینێن بلەز یێن دەروونێ‌ مرۆڤایەتیێ‌ نەشێت بگریت. لڤێ‌ جارێ‌ مێیاتی یان نێراتی خوە نابینیت، داهێنان و كەساتییا وێ‌، مرۆڤاتییا وێ‌ یا رەسەن ژێ‌ د ستینیت، بەلێ‌ ئایا نوژدارەك دشێت د ژنەكا ژیر و بەرهرەمەند بگەهیت، پشتی بیردوزێن (سیجمون فروید) و پێزانینێن نێراتییا پیروز ژبەركرین؟
پرانیا نوژدار و ئەدیب و هزرمەندێن ل مصرێ‌ و جیهانێ‌ دبێژن، ژن تەڤنەكە و كەس نەشێت تێبگەیهت، دێ‌ بێژی ئەو رەگەزەكە نە ژ رەگەزێ‌ وان، وێ‌ خەونێن هزری و كەرامەتا مرۆڤایەتیێ‌ نینە، مەزنترین تشتێ‌ وێ‌ كەیف خوەش دكەت، هاوسەرگیریە دگەل ئێكی ژوان و چێكرنا چایێ‌ بۆ وی و ئەو یێ‌ درێژكری ل سەر نڤینا خوە یان روونشتییە ل پشت مێزا خوە و هزرا دكەت یان پەرتوكەكێ‌ دخوینیت.

 مە هەڤژینێن هزرمەندێن مەزن ل مصرێ‌ و دەرڤەی وێ‌ ناسكرینە، چ  ژوان هەڤژینان ژ دەرڤەی مالا خوە خەون نەبوون، وێ‌ چ كەسایەیێت سەربەخو ژ بلی هەڤژینێ‌ خوە نینن، خوشیێن خوە ژ خوشیێن وی وەردگریت و بدەستڤە هاتنا كەساتییا وی، دناڤ خوەژیدا خەمان ل سەر كەساتییا خوە یا بەرزە رادكەت، ب خەموكیێ‌ یان ژی ب پەنجەشێرێ‌ نەساخ دبیت. دبیت ژی بەرەڤ خوەكوشتنێڤە بچیت، ئەگەر ژ بەر ترسا سزادانا خودێ‌ نەبیت، مە هونەرمەندێن داهێنەر و ئەدیبێن هزرمەند ژی ناسكرنە، مصر و ژبلی مصرییان ژی، گەلەك ژوان بتنێ‌ یان بێ‌ هەڤژین ژیاینە، دا ل سەر كارێ‌ خوە یێ‌ داهێنانێ‌ د بەردەوامبن، پرانیا نوژدارێن دەروونی نزانن كو ژنان كەساتیەكا سەربەخو ژ یا هەڤژینێن خوە یان خێزانا خوە هەیە، مەزنترین خەم ژی دژیانا ژناندا دەما نەشێن كەساتیا خوە بدەست ڤە بینن و نە شەكەستن د حەژێكرنێ‌ یان هاوسەرگیریێ‌ یان ژی د دەیكینیێدا، بوچی ژنەك خوشییا برینا ئاسنی ب مشارێ‌ كارەبای ب سەر چێكرنا كوپەكێ‌ چایێ‌ دئێخیت؟
 دبیت خانێن هێزێ‌ ژ خوداوەندێن مسری (ئەزیس) یان ژ داپیرا وێ‌ یا جوتیار ئەڤا بتەڤری عەرد دكێلا، بۆ مابن یان ژ دەیكا خزمەتكار ئەڤا تاسێن بەرا د دانانە سەر سەرێخوە و ب سەر پێستركان دكەفت، بەلێ‌ یا گرنگ راهێنانە هەر ژ زارۆكینیێ‌. (ئەحلام ئیبراهیم) هەر ژ زارۆكینیا خوە دگەل بابێ‌ خوە ل جهێ‌ ئاسنگەریێ‌ كاردكر، بابێ‌ وێ‌ تێگەهشتن و زیرەكاتی هەبوو، دا (ویراسەت)ێ‌ بشكێنیت، كچا خوە ل سەر برینا ئاسنی ب ئاگری فێركربوو، خوە گونجاندن دگەل ئاستەنگییان بهێزەكێ‌ ژ یا زەلامی زێدەتر بیت، دبیت وی چ كور نەبن یان بابێ‌ د راهێنانا كورێ‌ خوەدا سەركەفتن نە ئینابیت.
ژ باشیا چەنسێ‌ وێ‌، دا بابێ‌ وێ‌ برایەكێ‌ تەمبەل هەبیت و شوونا كورێ‌ خوە پشت بەستنێ‌ ل سەر وێبكەت، دبیت ژی وێ‌ كچێ‌ حەز ژ هونەرێ‌ ئاسنگەریێ‌ كربیت و داهێنان تێدا كربیت ب راددەیەكی، كو برینا ئاسنی ب مشارێ‌ كارەبێ‌ بۆ وێ‌ ئاسانتر بیت ژ چێكرنا كوپەكێ‌ چایێ‌. پەیڤێن ژڤی رەنگی ژی كەسەك نا دەرئێخیت، بتنێ‌ ئەگەر مرۆڤەك نەبیت تامنەكربیتە خوارنا سەرفەرازیێ‌ و خوشی ژ كارێ‌ داهێنانێ‌ وەرنەگرتبیت، دگەلدا ژی ئازادی و سەربەخوی د خوشییا بدەستڤەئینانا كەسایتیێدا تامدكر، ئەڤە ژی سەرەكانیێن بەختەوەرییا راست و دروستن بۆ هەر مرۆڤەكی.
گوتنێن ژنا ئاسنگەر د سادە و سەردەڤ بوون، بەلێ‌ ئەوێ‌ ژ ناخێ‌ كەسەكا بلیمەت، یا خوشییا سەربەخوبوونێ‌ ژ رەوشت و تیتالێن هزاران سالان ل سەر ئێك تەخەبووین تامكری و وێ‌ بیرا من ل ئێك ژ قارەمانێن جیهانێ‌ یێن راكرنا سەنگی ئینا، دگوت: "راكرنا سەنگێن ئاسنی بۆ من سڤكترە ژ كارێن خزمەتكرنێ‌". كارێ‌ ژنان خزمەتكرنە دناڤ خانیدا و دگەلدا گوهداری و پابەندبوون بۆ دەستهەلاتا زەلامی و لڤێرە ژی پاشڤەبرن و خەموكی دزێن، ئەڤا ژن تێدا دژین.
هەر ژ زارۆكینا خوە من حەز ژ كارێ‌ لێنانگەهێ‌ و خزمەتا ناڤمالێ‌ نە كریە، ئەگەر زەلامەكی هەولدا و خوە ئەو قارەمانەكێ‌ نیشتیمانی ژی بیت و ڤیا من بزڤرینیتە پیشەیێ‌ خزمەتكرنێ‌، نەشێت چ تشتی ژ ژیانا من هەلكێشیت، لدەستپێكا ژیانا خوە یا نوژداری، من نەشتەرگەرییا سینگی دكر، برینا دەست و پیان ب مشاری بۆ من ئاسانتر بوون كو ئەز پیڤازەكێ‌ د لێنانگەهێڤە سپی بكەم، سالوخەتێن ژنان ژی خوە د سپیكرنا پیڤازان و پاقژكرنا دەستئاڤاندا دبینن، دگەل مەزاختنا ل سەر مالێ‌ ب بەشدارییا مەزنێ‌ خێزانێ‌ و بێی سوپاسی یان هیچ شوكورداریەكێ‌.
 پا ژنا خوە گوریكەرا فەلستینی، ئەڤا چوونا خوە بۆ ناڤ سوپایێ‌ ئازادكرنا نیشتیمانی، ب سەر ژیانا نازك دناڤ خێزانێدا دئێخیت؟ چاوان هەلگرتنا كلاشینكوفێ‌ ب سەر پێشكێشكرنا چایێ‌ بۆ هەڤژینێ‌ خوە د ئێخیت؟ چاوان خێلیێ‌ بۆ ڤەشارتنا چەكی د هەلگریت و نە ڤەشارتنا سەروچاڤێن خوە؟ چاوان كوشتن دبیتە كارەكێ‌ قەرەمانانە و نە كارەكێ‌ زەلامینی بتنێ‌، دگەل نازكیا مێیاتییا وێ‌ ناگونجیت؟
د زیندانێدا من ژنەك دیت زەلامێ‌ خوە كوشتبوو، دەما دناڤ نڤینا خوەدا ب بەر ژنەكێڤە دیتی. گەلەك یا نازك بوو، كەسێ‌ باوەرنەدكر ئەو دێ‌ شێت پێشیەكێ‌ ژی كوژیت، من گوهلێبوو دگوت "ئەز نەشێم پێشیەكێ‌ بكوژم و ئەز د شێم زەلامەكی بكوژم"..

د رۆژناما صباح كوردستان ژمارە  46 دا بلاڤ بوویە.

كورتە چیرۆك ژ وەلاتێ‌ مەغربێ‌

بیست دەرهەم
حەمید ئەلیوسفی
و، عبدالرحمن بامەرنی 

نوكە دكومەلگەهیدا تشتەكێ‌ دی یە.. یێ‌ بوویە خوادنێ‌ بیست دەرهەمان د بەریكا خوەدا.. دەرازینكا هەژاریێ‌ دەربازكر، هەر وەكو وەزیرا هەماهەنگیێ‌ و خێزانێ‌ گوتیێ‌ و ئەو ژناڤ قوبا پەرلەمانی دەردكەفت.. بەلێ‌ بیردانكا وی نەمایە.. چ خانی نینن.. نەشێت پارێن كرێیا بانەكێ‌ تایبەت بدەت.. د خەیالێدا، چوار حوری لێ‌ د مارەكرینە و چ جوانی ژێ‌ د پەشیت.. هیبوویە نڤستنا ژ دەرڤە.. پارێ‌ كارەبێ‌ نادەت و هەمی گلوپێن كولان و رێكا یێن وینە.. دەما ژ بن دیواری رابویی، دڤیابا هەمی تشتێن خوە دگەل خوە هلگرتبان.. تشتێن وی گەلەك سڤكن و تا وی راددەی وی پێدڤی ب چانتێ‌ ژی نەبیت.. كێشەییا وی دگەل دەستئاڤێ‌ یە.. دەما ریهـ و خێلی باژێرەكی پرێڤە دبەن، كێشە بەرزە دبن و خەلك دەرازینكا هەژاریێ‌ دەرباز دكەت.. خودێ‌ شیانێن داینە هەڤژینێن وی، وەك مەلائیكەتان نە دخوون و نە دكەنە بەرخوە و نە ڤەدخوون و نە زارۆكان دئینن و ناچنە دەستئاڤێ‌ ژی.. ل نزیك رووباری دیار دبن و ژ دارا سێڤێ‌ دخوون و ب بەلگێن تهیركا پێسیرێن خوە د نخێڤن و بێهنەكا خوش ژ وان دفریت، هەمی بێهنێن نەخوشێن  لەشێ‌ وی ژ وی دوور دئێخن.. هیڤیخوازبوو ئەگەر هەر رۆژ وان ئەو دگەل خوە بربانە جیهانا خوە یا گەرم..  دناڤبەرا وی و واندا، پر هەنە و حەفت ستێر وان دووری ئێك دكەن..  ل سەر شەرە، ل سوریا و لیبیا و عیراقێ‌ یان ئەوێ‌ قایشا (تی ئێن تی) گرێددەت.. ئەڤ عەسمانێ‌ بەردریایی، ل بەر سینگا وی دەستئاڤە.. دوهی باپیرێن وی جەرێن ئاڤێ‌ دروست دكرن و هەمیان ئاڤا ب هەروە ژێ‌ ڤەدخوار.. ئەڤ شوونوارە هەمی بەرزەبوون.. برەنگەكێ‌ چر ل ئاڤێ‌ دگەریا.. ئەو خوە نا شووت.. سەروچاڤێن خوە نا شووت.. دەست نڤێژێ‌ ناگریت.. ناچیتە مزگەفتێ‌، بتنێ‌ ئەگەر پارەی بەرامبەر بدەت.. دەستێ‌ خوە برە سەر قروشێن د بەریكا خوەدا و دەستێن خوە ژ سەرما پەرخاندن.. دڤان رۆژاندا پلێن گەرماتیێ‌ گەلەك یێن هاتینە خوار.. دەستێن خوە برنە سەروچاڤێن خوە.. چەند رۆژە ئەڤ ریهێن نەفرەتكری نە تراشین.. ئەرزنكا خوە د خورینیت.. توز كەفتیە سەر پرچا سەرێ‌ وی، ئەڤا هووسا زیكا دهێت و درێژ دبیت.. ب دژواری كوخی.. تف كرە رەخێ‌ خویێ‌ راستێ‌.. خوونەكا رەش تێكەلی تفا وی ببو.. تف كرە رەخێ‌ چەپێ‌.. بیرا وی ناهێت جارەكێ‌ چبیتە نەخوشخانێ‌ یان سەرەدانا نوژدارەكی كربیت یان چبیتە د دەرماخانەیەكێ‌ ڤە..

ژ دژواریا سەرمایێ‌ دەستێن خوە پەرخاندن و برەخ خوارنگەهەكا مللی ڤە راوەستا.. سێ‌ كورسیكێن داری یێن لاكێشە و رەنگێ‌ خوە یێ‌ رەسەن ژ دەستداین، ل بەرامبەری مێزەكا بلندتر ل نیڤەكێ‌ و هند مایە بەژنا كورت و لەشێ‌ لاوازێ‌ خودانێ‌ خوارنگەهێ‌ ل پشت خوە بەرزەكەت، ل تەنشتا وی قوریكەكێ‌ چایێ‌ یێ‌ مەزن و قازانەك ل سەر ئاگری دكەلی و شیشەكێ‌ روونێ‌ مللی و هندەك دەرمانك و بهارات بوون.. دانەك ژ سێنیەكا بچووك ژ (بیصارە)، دگەل پیچەكا روونێ‌ مللی و نانەكا بچووك و پیالەكێ‌ چایێ‌ ب پێنج دەرهەمان.. ل باكوری تامەكا دی ل سەر زێدە دكەن و ب فونەتیكا ئسپانی دبێژنێ‌ (لا بەیسار).. دەستێن خوە برنە بەریكا خوە.. سەرێ‌ وی گەرم نەبوو كو برەخ بكرانڤە روونتە خارێ‌.. دێ‌ د خەیالێدا ل تەنشت حوریێن خوە تێشتا خو خووت.. بەرەڤ گورەپانەكا مەزن ڤە چوو.. خەیال كر ئەوی سێ‌ جگارە ب سێ‌ دەرهەمان كرین.. وەكی كومەكا مرۆڤان ئەڤێن ژ پێرڤە د راوەستیایی، جگارا خوە كێشا و وەك وان خوە ل هیڤیا پاسێ‌ گرت، ئەڤا دێ‌ وان بۆ كاركرنێ‌ بەرەڤ چەمێن نزیك بەت.. تا نیڤرو ما راوەستایی.. هەر سێ‌ جگارێن خوە بدوماهی ئینا بوون.. ناچیتە چایخانێ‌.. پشتی دەمەكێ‌ كێم ئەو دێ‌ نەچار بیت و فراڤینێ‌ كریت و دڤێت بهایێ‌ وێ‌ پاشكەفت بكەت.. زڤری تەنشت خوارنگەهێ‌ ڤە.. سێنیەكا بچوووك یا نیسكێ‌ یان (لوبیكا) و پرتەكا نانی ب دەهـ دەرهەمان.. هەست ب قروشێن خوە د بەریكا خوە دا كرن و د خەیالێدا فراڤینا خوە خوار.. حوریا كرنە كەنی و نیسك دگەل وی نەخوارن.. هەست بگرانیا سەرێ‌ خوە كر.. جگاران ناكێشیت.. پارێن بەریكا وی تێرا وێ‌ چەندێ‌ ناكەن هندەك جگارێن دی بكریت.. دەمێ‌ مای دێ‌ لكیڤە بورینیت.. ئەگەر ژ جهێ‌ خوە چوو دێ‌ لڤینێن وی زێدەتر لێهێن و ئێڤاری دێ‌ پێدڤی خوارنا شیڤێ‌ بیت و بتنێ‌ دوو دەرهەم یێن دگەلدا ماین و شیانێن نڤستنا دگەل حوریەكێ‌ بتنێ‌ ژی نینن و  پا تو بۆ چوار حوریان چ دبێژی..
ئێڤاری هەست ب گێژبوونێ‌ كر.. حوری بەرزە بوون.. دا دلێ‌ وی گریت.. نەشیا دیمەنی تەمام بكەت.. بەرەڤ دەرهێنەر (عەبدولحەق بەسیمی) ڤە چوو.. بیست دەرهەمێن وی بۆ زڤراندنە ڤە و ژێ‌ داخواز كر، ئەو بخوە بچیتە جاددێ‌ و ئەو بخوە خو د سەر دەرازینكا هەژاریێ‌ را بهاڤێژیت..
د رۆژناما صباح كوردستان ژمارە  49 دا بلاڤ بوویە.

كورته‌ چیرۆك - ئێڤاریەكا ژ كاركەفتی -

   كورتە چیرۆك
ـ 1 ـ
سەعد محەمەد رەحیم
و، عبدالرحمن بامەرنی

رێیەكا سەرئەڤرازی و چەپ و چیرو ئاسێ‌ یە.. بەرێن بچووك ژبن پێن وان د پەشن. رۆژ ل پشت وان، دوور دكەڤیت.. ساڤا ل بەر سینگا دەیكا خوە دخەو دچیت. پێنگاڤێن وان دگرانن و هێشتا یێ‌ هندەكان دبینن، ئەڤێن بەری وان ب سەر چیایی كەفتین.. بدەنگەكێ‌ گەلەك نزم و دژوار، دبێژیت:
ـ ئەم دشیاین پێنج خولەكێن دی ژی خوە بگرین.
زەلام دبێژیت:
ئەگەر مە پێنج خولەكان خوە گرتبا، نوكە ل سەر شوستەیی، ئەم كەلەخێن هاڤێتی باینە.
كچك دبێژیت:
ـ یا تێهنی مە.
پیتەی ب ئاخفتنا وێ‌ نادەن.
ژنك دبێژیت:
ـ تو باش  لێنەگەریایی.
زەلام قایشا چانتا بچیك ڤەدگوهێزیتە ملێ‌ خوەیێ‌ راستێ‌.. دەستێ‌ خویێ‌ چەپێ‌ بلند دكەت.. سەحدكەتە دەستێ‌ خوە.. بۆ جارا دەهێ‌ تەئكید دكەت، وی دەمژمێرا خوە یا (ئولما) یا كەڤن ل سەر كومەدینێ‌ هێلایە.. وەستایی دبێژیت:
ـ من لێگەریا، ل چ جهەكی نەبوو.

ـ ئەگەر تە قەستا ناڤ چەمی كربایە.
ـ باوەرناكەم چبیتە وێرێ‌.. چ جارەكێ‌ بتنێ‌ ناچیتە ناڤ چەمی.
ـ ما دێ‌ بوچی چیتە بازاری، چ پارە دگەلدا نەبوون؟.
ـ ئەڤ گوتنە چ مفای ناگەهینن، دڤێت لەزێ‌ بكەین.
ـ تو، هەر وەكو تو گرنگیێ‌ نادەی.
تاری ل بەرامبەری وان خوە پەحن دكەت.. خوە ب سەر كەڤر و گیایێ‌ هشكدا دكێشیت.. دەما دەست ب پرێڤەچوونێ‌ كری، چ سیبەر نەبوون، عەسمانی شیناتی و گەرماتی نیشانددا. ل وی دەمی زەلامی هزر ل رۆژێ‌ دكر، ژنكێ‌ ژی چ هزر نەدكرن.. دەنگێ‌ گوللەییان نزیك دبوو و رۆژ دژوارترە، كو رێ‌ بدەت مرۆڤ ببینیت.. نوكە دەنگێ‌ گوللەیان ناهێتە گوهێن وان، دووماهی  سەركەفتی، ل بەر چاڤێن وان بەرزە دبن.
ژنك دبێژیت:
ـ ئەم دشیاین خوە بگرین.
زەلام لێ‌ دزڤرینیت:
ـ ئەم دووماهی بووین یێن رەڤین.
ساڤا دەست بگریا خوە دكەتەڤە. ژنك مەمكێن خوە دەردئێخیت و بشكوژێن وان دچنە ددەڤێ‌ ویدا.
ـ ئەگەر تە ل پشت دیواری گازی كربایێ‌.
ـ مە دەم نەبوو.
ـ تە دەم نەبوو، زارۆكی رزگار بكەی؟.
ـ ما كی دزانیت، دبیت ئەو لناڤ چەمی بیت.
ئاخینكا رادهێلیت.. بەرێخوە ژێ‌ وەردگێریت، ل كچا خوە دزڤریت.. بەرێخوەدانا وێ‌ یا تژی هیڤی، رەجفكان دئینتێ‌.
ـ د بتلیدا بتنێ‌ چەند چپك یێن ماین.. برایێ‌ تە دێ‌ پێدڤی بیتێ‌.
ـ ئەو شیری ڤەدخوت.
ژنك بدەنگەكێ‌ كزگریوكی دبێژیت:
ـ پا هەكە ل ناڤ چەمی بیت و وان گرتبیت؟.
كچك دبێژیت:
ـ ئەو هەردەم دچیتە (بەیتوتێ‌).
د راوەستن.. چاڤێن وان ڤێكدكەڤن.. كچك ل سەر كەڤرەكێ‌ نزیك د روونیت.. زەلام دبێژیت:
ـ نابیت. دا وی گوهـ لمە بیت و ئەم....
ژنك دبێژیت:
ـ تو ب سەر نەكەفتی..
ـ دڤیابا تە.. ئەز بغار چوومە بازاری.
كچك تەئكیدێ‌ دكەت:
ـ ئەو هەردەم ل بەیتوتێ‌ دنڤست.
نە ئارامیێ‌ ژنك گرت.. بەرێخوە ددەتە ساڤایێ‌ خوە.. دەست بگریێ‌ دكەت.. زەلام چانتا خوە ددانیتە سەر كەڤرێ‌ برەخ كچكێڤە.. ب سەر ژنكێدا خوە دچەمینیت، دەستێ‌ وێ‌ یێ‌ زراڤ دگریت.. ئەوی ژی دڤێت بكەتە گری.. نەشێت.. كچك دبێژیت:
ئەوێ‌ هەنێ‌ تشتەكێ‌ ل نشیڤ پرێڤە دچیت.
زەلام و ژنك رادبنە ژ پێرڤە.. دووماهی بایێ‌ گەرم كراسێ‌ رۆژئاڤابوونێ‌ د هژینیت.. كچك ژی دهێت و لدەف وان د راوەستیت.. ساڤا دكەتە گری.. دوماهی چپكێن د بتلیدا ماین د بشێڤنە دەڤێ‌ وی.. ژنك دبێژیت:
ـ دبیت ئەو یێ‌ ددویف مەرا دهێت.
زەلام دبێژیت:
كەس ل وێرێ‌ نینە.
ـ دا خوە بگرین.
ـ پا هەكە ئەو بن؟.
ژنك بێدەنگ دبیت.. ساڤا بێ پێژن دمینیت.. هەر سێكێن دی ژی بەرێخوددەنە بنێ‌ گەلیێ‌ تاری، د چاڤێن واندا هیڤیەكا هشكا بێ‌ ئومێدە.
بەغدا/ ئاب 2014

ـ 2 ـ
روودانەكا گەرم
هێشتا ل چایخانێ‌، دەنگێ‌ كت و متێن گوللەیان دهێت.. دەنگ ژ كولانێن پشتێ‌ دهێت.. رۆژنامەڤانێ‌ پیر پێشنیار دكەت قەستا وی جهی بكەت و روودانێ‌ رومال بكەت.. وێنەگرێ‌ گەنج دبیتە رێگر:
ـ دڤێت ئەم د شێت بین، تا لڤی دەمی ئەم دەركەڤین.
ـ ئەڤە كارێ‌ مەیە.
ـ كارێ‌ مە نە ئەوە ئەم ب پێن خوە، بەرەڤ مرنێڤە بچین.
دێ‌ بینە دەستپێشخەرێن بلاڤكرنێ‌.
ـ ل ئاخرەتێ‌!.. كی گرنگیێ‌ پێددەت؟.
رۆژنامەڤانێ‌ پیر داخوازا پیالەكا دییا چایێ‌ دكەت.. وێنەگرێ‌ گەنج بەرەڤ ئاڤ تەزینكێڤە دچیت و كوپەكێ‌ ئاڤێ‌ ڤەدخووت و دزڤریت.
ـ ئاڤا تێهن شیرە و چ تام تێدا نینە.
ـ یا باشترە تو چایەكێ‌ ڤەخوویی.
ـ یا باشترە نوكە ئەم ل مالێن خوە بین.
ـ تو بكێر ڤان كاران ناهێی.
وێنەگرێ‌ گەنج جگارا دووماهیێ‌ ژ پاكیتێ‌ دكێشیت ئەڤا ل سەر مێزا ل بەرامبەری وی دانایی.. رۆژنامەڤانێ‌ پیر ب ئاڤریەكا دلپێڤەبوونێ‌ تەماشای وی دكەت.. چایچی پەیالا چایێ‌ دئینیت و پسیار دكەت.
ـ تو چ دبێژی ماموستا؟ دێ‌ كەنگی ئەڤە بدووماهی هێت؟.
رۆژنامەڤانێ‌ پیر فرەكێ‌ ل پەیالا خوە ددەت و هەر وەكو وی گوهـ ل پسیارێ‌ نەبووی، رۆژنامەڤانێ‌ گەنج كەنیەكێ‌ بەرددەت.. چایچی سەروچاڤێن خویێن خوهدای ب پشتا دەستێ‌ خو، ڤەدمالیت. ژ نشكەكێڤە دەنگێ‌ پەقینەكێ‌، نزیكی ئەو جهێن لێ‌ دهژینیت.. شیشێ‌ پەنجەرەكێ‌ د شكێت و توز دهێتە خوار.. بەری دەنگێ قیژیێن مرۆڤان و زیڤێنا گوللەیان و مشێنا ئوتومبێلێن بلەز، هەمی تشت بێدەنگ و شر دبن.
هندەك ژ دەرڤە دهێنە ناڤ چایخانێ‌ و پاشی ژنەك دهێتە د ژوورڤە و زارۆكەكا لاواز دكێشیت و دبیت، نە گەهشتبیتە تەمەنێ‌ قوتابخانێ‌.. هەمی چاڤ لدوور دزڤرن.. ژنك ب دەنگەكێ‌ تژی هیڤی دبێژیت:
ـ كورێ‌ من.. من كورێ‌ خوە د پەقینێدا بەرزەكر.
چایچی شیرەتا لێدكەت:
 ـ پیچەكێ‌ لڤێرە بمینە، هەتا تشت بێدەنگ دبن.
ژنك دكەتە گری.. كچك دەیكا خوە دبینیت یا دكەتە گری، ئەو ژی دەست بگریێ‌ دكەت، رۆژنامەڤانێ‌ پیر دبێژیت:
ـ خانما من ئەز دێ‌ نوكە دەركەڤم و ل زاروكێ‌ تە گەرم، سالوخەتێن وی چنە؟.
ـ ژنك ب كزگریوكیڤە سالوخەتێن زاروكێ‌ خویێ‌ بەرزە و ناڤێ‌ وی بۆ دبێژیت.. رۆژنامەڤانێ‌ پیر دەردكەڤیت.. وێنەگرێ‌ گەنج ددویفرا دچیت، بێی ئێك پەیڤ ژی بێژیت.

د رۆژناما صباح كوردستان ژمارە 50 دا بلاڤ بوویە.

ەریبیێن وی كەسێ‌ ب چیڤی د قوتا

نەوال سەعداوی
و، عبدالرحمن بامەرنی
نوژدارییا دەروونی یان رەوشەنبیریێ‌ یان ئەدەبی یان هونەری، چ رول د ئازادكرنا عەقلێ‌ مسری ژ ملكەچبوونێ‌ بۆ كوێلاتییا رەهایا دەستهەلاتێ نەگێراینە.. ملكەچبوون بۆ كوێلاتیێ‌، نەخوشیەكا سیاسییە و دگەل بورینا دەمی بۆ نەخوشیەكا كومەلایەتی دەروونی دهێتە گوهورین، ب رامانا نەڤییانا چاكبوونێ‌ ژ كوێلاتیێ‌ یان ترس ژ ئازادیێ‌ و بەرپرساتییا بریاردانێ‌، خەریبیێن هەردەمن بۆ ملكەچبوون و پاشڤەبرنێ‌.
زارۆك ل سەر وەرگرتنا فەرمانان و قەبیلكرنا پاشڤەبرنێ‌، ژ لایێ‌ ماموستای و رێڤەبەری و بابێ‌ و باپیریڤە دهێتە راهێنان.. كچ حەز ژ وی زەلامی دكەن، یێ‌ زڤر و در بیت.. ئەڤیندار حەز ژ ئەشكەنجەدانا ڤیانێ‌ دكەن، ئێشاندنا خوشتڤی وەكی خوارنا مێویژێ یە.. ئەگەر نە، پا بوچی هەر دەم ئەڤ نسكویێن هەنێ‌، توشی هەر هەولدانەكا ئازادكرنێ‌ ژ دەستهەلاتا تاكی دبن، ئەگەر مە سەرێ‌ دەولەتێ‌ ژێڤەكر، دێ‌ سەرەكێ‌ دی دروست كەین و پەرێسین و پیروز راگرین.. من فلمەكێ‌ مسری دیت، ماموستایەكا زانكویێ‌ داخواز ژ هەڤالێن خوە دكر، ملكەچییا رەهاییا دەستهەلاتا هەڤژینێن خوە ببن، كومەلگەهی دەست بۆ دقوتان، كو ئەو هەڤژینەكا نمونەیە، دەست بۆ هەڤژینێ‌ خوە ژی قوتان، ئەوێ‌ ل دووماهییا فلمی شەقەكێ‌ د دانیتە ناڤ چاڤێن وێ‌، كو بهەمی رامانان ئەو زەلامە و یێ‌ هەڤژینا خوە پەروەردە دكەت، دا ڤەگەرینیتە بن چاكییا ملكەچبوونێ‌، پا دێ‌ كەساتییا زارۆكێن كور و كچ د ڤان جورە خێزاناندا، یا چاوا بیت؟
شورەشا دووماهیێ‌ ل كانوونا مەزن ل سالا 2011ێ‌ ل مسرێ‌، شیا ژ سەروكێ‌ بەرێ‌ یێ‌ دەولەتێ‌ و هندەك هەڤكارێن وی رزگار ببیت، بەلێ‌ ئەو نەشییا ژ بەهایێن دەستهەلاتا تاكی یا رەها د ژیانا مە یا گشتی و تایبەتدا ئەڤێن دبنە میرات، رزگار ببیت.
كوێلاتییا پیرۆزا راگرتنا تاكی، نەخوشیەكا دومدرێژە د دەروون و عەقلێ‌ مرۆڤایەتیێدا، د شیاندا نینە ژی ب شورەشەكێ‌ بهێتە هلكێشان خوە چەندا مەزن بیت ژی، بەلكو پێدڤی شورەشا و شورەشانە، نە بتنێ‌ شورەشەكا سیاسی یان كومەلایەتی یان ئابوری، بەلكو شورەشێن رەوشەنبیری و دەروونی، دا كو رەهـ و ریشالێن كوێلاتیێ‌ ژ لەش و عەقلێ‌ مرۆڤان ژ زەلام و ژن و زارۆكان، بهێتە هلكێشان.. پیرۆزكرنا كەسەكی بتنێ‌، نەخوشیەكا جیهانی و ناڤخویی رۆژهەلاتی و رۆژئاڤاییە و هەر ژ چەرخێ‌ بەرین و بەری چەرخێ‌ بەرین ژی هەبوویە، دناڤ مسرا كەڤندا و لبن دەستهەلاتا فیرعەونیدا پێش كەفتییە و فیرعەون خوداوەندێ‌ ل سەر كورسییا عەرشی ل سەر عەردو و عەسمانان، ژیانا مرۆڤان و مرنا وان د دەستێ‌ ویدایە، كەنگی وی بڤێت، ئەگەر وان گوهنەدانە بریارێن وی و زوردارییا وی رەتكرن، ئەوی شیانێن كوشتن و قركرنا وان بێ‌ پرسیاركرن و لێپێچین یا هەی، ژبەركو ئەو د سەروی پرسیاركرنێ‌ و لێپێچینێ دایە، ما ئەڤە تا ئەڤرو ژی ل وەلاتێ‌ مە دوبارە نابیت؟ ئەڤە چ پیرۆزكرنا تاكەكی یە و ئەو ل سەر گوپیتكا هەمی تشتەكی روونشتی، تا كوما گلێشی ژی بیت.
سیاسی هەردەم ب زمانێ‌ گەلی دكەن، دبێژن دیموكراسیەت یان كو دەستهەلاتا گەلی، بەلێ‌ هەر دەما كەسەكی ژوان سەروكاتیا سازیەكێ‌ وەرگرت و تا خوە یا پەروەردەكرنا مریشكان ژی بیت (یان بلاڤكرنا گوتارێن خەلكی) و تا دبیتە فیرعەون، هینگێ‌ خوداوەند حەز ژ جرێ‌ و دان و ستاندنێ‌ ناكەن.
ل سەر دەمێ‌ كەڤن من تەلەفزیون ڤەنەدكر، ژ ترسا كو دەمێ‌ منێ‌ بهاگران، ب گوهداریكرنا دەروانڤە دەرباز نەبیت، هندەك سەروچاڤێن نوی هاتنە گوهورین، بەلێ‌ دەستهەلاتا تاكی هێشتا یا بەردەوامە، درەو هاتنە گوهورین و شێوازەكێ‌ دی بۆ خوە دیتن، ل قوتابخانێ‌ و رەوشەنبیریێ‌ ژی و خوە ل سەر ستوونكێن رووناهیێ‌ ل سەر جاددان، وێنێن حاكمێ‌ كەڤن و كورێ‌ وی هاتنە راكرن و هندەك وێنێن خودانێن دەستهەلاتا تاكی یا رەها یێن نوو هاتنە هلاویستن، د راگەهاندنێدا، هندەك سەروچاڤ هاتنە گوهورین و بێی هیچ پێڤەرەكێ‌ رووهن، هندەكێن دێ‌ لجهێ‌ خوەمان، هندەك دوو روی چوون و دا هندەكێن دو رویتر بهێنە جهێ‌ وان، دەستهەلاتا تاكی یا رەها ل سەر دەستهەلاتا رۆژنامەڤانیێ‌ هەر ما، نڤیسەر و رۆژنامەنڤیس پارێزەرێن دكتاتوریەتێ‌ و دەستهەلاتا تاكی بوون و بوونە بلیلڤانێن دیموكراسیەتا شورەشێ‌ و ل سەر فێركرن و رەوشەنبیری و راگەهاندنێ‌ و رۆژنامەڤانیێ‌ زالبوون.
گەنج ژ هەردوو رەگەزان دبێژنە من: تو بێڤان كەسی ناس دكەی، ئەڤێ‌ ل هەمی ئێزگەهان ل سەر شورەشێ‌ د ئاخڤیت و پارتا نوی دادمەزرینیت و خوە بۆ سەروكاتیێ‌ بەربژێر دكەت؟ ئەز دبێژمە وان: ئەز وی ناس ناكەم، چ مێژوویێن وی ژی لناڤ وەلاتی من ناس نەكرینە، (دبیت قارەمان بیت ل وەلاتەكێ‌ دی، ل پشت دەریایان)، پسیارێ‌ ژ من دكەن: بووچونا تە ل سەر ڤی خوداوەندی چنە، ئەڤێ‌ ل سەر كورسییا رەوشەنبیریێ‌ و ئەدەبی و رۆژنامەڤانیێ‌ خوە پان كری و كەسێن دو روی، وی پیروز دكەن و دبیت بۆ سەروكاتیێ‌ ژی بەربژێربكەن؟ ئەز دبێژمە وان: ئەز مێژوویا ملكەچبوونا وی بۆ دكتاتورێن كەڤن دزانم و ئەز وی نا هەلبژێرم، خوە ئەگەر دیموكراسیێ‌ و دادییا كومەلایەتی بهێنە جوانكرن. دبێژنە من: دكتورە پا دێ‌ كێ‌ هەلبژێری؟
ئەز دبێژمە وان: كەسێ‌ نە، ئەڤ هەلبژارتنێن بلەز دهێن، چ یێن سەروكاتیێ‌ یان پەرلەمانی، ژبلی هندەك فیرعەونێن دی و دكتاتورێن نوی هیچ تشتەكی بەرهەم نائینن.. چ رێ‌ نینن ژبلی پاشخستنا هەلبژارتنان ب هەمی رەنگێن وێڤ،ە تا دستور و یاسای بهێنە گوهورین و هەمی راست ببن، چ جوداهیێ‌ دناڤبەرا هاولاتییدا ل سەر بنەمایێ‌ ئاینی یان رەگەزی یان پێكهاتێ‌ و...... نەكەن.
د كلینیكا خویا دەروونیڤە، من گەلەك ژ ڤان كەساتییان دیتن.. زەلامەكێ‌ سمبێل بوق، گازندێ‌ ژ سەروكا خوە دكەت، ژبەركو ئەو گەلەك یا باشە و نەرمە و وێ‌ چ دەستهەلات ل سەر بەرپرسان نینە.. ژنەكا بهێزا ب دەڤ و ئەزمان، ژ هەڤژینێ‌ خوە نە رازییە، ژبەركو ئەو یێ‌ خاڤە و وێ‌ پاشڤەنابەت و هەر كارێ‌ وێ‌ بڤێت و كەنگی دەركەڤیت، یا سەربەستە.
ئێك ژ مەزنە خودان كارێن دەولەمەند، گوتە من: "ئەز خەریبیێن باپیرێ‌ خویێ‌ وەغەر كری دكەم، ئەوی هەر شەڤ ئەز ب چیڤی د قوتام، ژبەر هندێ‌ ژی ئەز د ژیانا خودا سەركەفتم.. ئەز ژبلی سەروكەكێ‌ زوردار كەسێ‌ نا هەلبژێرم، دا بشێت دەستهەلاتەكا رەها ل وەلاتی بكەت".

د رۆژناما صباح كوردستان ژماره‌ 95 دا بلاڤ بوویه

الأحد، 28 يوليو 2019

سپیها چ بێ هەتكی نەكرین*

كورتە چیرۆك
مەیس داغر -

 وەرگێران: عبدالرحمن بامەرنی
نڤیسەرەكی د مالپەرەكێ‌ ئەلكترونیدا، چیرۆكەك لبن ناڤێ‌ "سپیها چ بێ‌ هەتكی نەكرین" بلاڤكر. پشتی دەمژمێرەكێ‌ ژ بلاڤكرنا چیرۆكێ‌، نامەكا دژوار گەهشتە پوستێ‌ رێڤەبەرێ‌ مالپەرێ‌ ئەلەكترونی و تێدا هاتبوو: برایێ‌ رێڤەبەرێ‌ مالپەری، ئەز هیڤیدارم ژ تە، تو چیرۆكا "سپیها چ بێ‌ هەتكی نەكرین" لاببەی، ژبەركو ئاخفتن ل سەر بێهەتكیێ‌ و ئەڤێن پێرادبن، بابەتی بۆ كەسێن دەروون نزم خوش دكەت، كو چاڤلێكرنێ‌ بكەن، ئەڤە ژی پیلانگێریەكە دژی كومەلگەهی و ئامانج ژێ‌ سەردابرنە.
رێڤەبەرێ‌ مالپەری هشك ما، كو وی چیرۆك بێی خواندنا وێ‌ بلاڤكری، رابوو نامە بۆ پوستێ‌ نڤیسەری ڤەگوهاست، دگەل دا داخازا لێبورینێ‌ ژێكر، كو ئەو نەچارە چیرۆكێ‌ ژ مالپەری لاببەت.
ئاقل ژ سەرێ‌ نڤیسەری چوو، دەما ناما رێڤەبەرێ‌ مالپەری خواندی، هەر د گاڤێ‌ دا بەرسڤا وی ب نامەكا دی دا و تێدا گوت: رێڤەبەرێ‌ مالپەری یێ‌ بەرێز، ئەگەر خواندەڤایێ‌ تە یێ‌ هێژا ئەو چیرۆك هەمی خواندبا، دا زانیت كو لدووماهیا چیرۆكێ‌، بێ‌ تاوانیا "سپیهێ‌" یا دیار بووی!


ئەڤێ‌ پیچەك رێڤەبەر ئارامكر، بەلێ‌ بریار دا ئەو بخوە وێ چیرۆكێ‌ بدلێ‌ خوە بخوونیت، هەر چاوان د گاڤێ‌ دا ئەو چیرۆك بۆ هەڤالەكێ‌ خوە یێ‌ تایبەتمەند ب ئەدەبی و رەخنێ‌ ڤە فرێكر، دا كو پێكڤە بزانن، كانێ‌ سپیهێ‌ تاوان كریە یان نە.
پشتی چیرۆك باش خواندی و خوهـ پێدا دهاتە خار، رێڤەبەرێ‌ مالپەری پشت راست بوو، كو بێ تاوانیا سپیهێ‌ ژ ئەوا پێ‌ هاتیە تاوانباركرن یا دیارە، هەر ئەڤە ژی بۆ یا هەڤالێ‌ وی یێ‌ رەخنەگر بۆ دوپاتكری، ژ لابرنا وێ‌ پاشگەز بوو. نامەك بۆ خواندەڤایێ‌ نەرازی فرێكر، تێدا نڤیسی: خواندەڤایێ‌ خوشتڤی، دگەل رێزێن مە بۆ دیتنا تە یا مەزن، بەلێ‌ ئەگەر تە باش هووربینی د دووماهیا چیرۆكێ‌ دا كربا، دا بینی كو سپیهێ‌ د راستی دا چ تاوان نە كرینە.
دەمژمێرەكا تەمام دەرباز بوو، بەری خواندەڤایێ‌ نەرازی ڤەگەریتە نامەكا نوی بۆ رێڤەبەرێ‌ مالپەری، تێدا گوتبوو: برایێ‌ رێڤەبەرێ‌ مالپەری، ناڤ و نیشانێ‌ چیرۆكێ‌ بتنێ‌ بەسە كو بێهەتكی بلاڤ ببیت، ئەو ئاماژێ‌ د دەت كو ژ راستی ئێك ژ سپیهان بێهەتكی ئەنجامدایە. دڤان دەمان دا، رێڤەبەرێ‌ مالپەری پەیوەندیەكا تەلەفونی دگەل نڤیسەری ڤەكر، هیڤی ژێكرن كو ناڤێ‌ چیرۆكێ‌ بۆ "سپیها سەربەردای" بۆ نمونە یان "سپیها یاریكەر" بگوهوریت، شوونا ئەڤا بێهەتكی كری. نڤیسەری ب توندی رەتكر و بۆ رێڤەبەرێ‌ مالپەری دیار كر، دەما ئەو ناڤ و نیشانەكی د هەلبژێریت، ئەو وی ژ دەهان ناڤ و نیشانان د ئینتە دەر. گەرەكا گەرما دەنگ بلند و نزیمێ‌ دناڤبەرا رێڤەبەرێ‌ مالپەری و نڤیسەری دا دروستبوو و لدووماهیێ‌ گەهشتنە رێكەفتنەكێ‌، كو چیرۆك بلاڤكری بمینیت و ناڤ و نیشانێ‌ وێ‌ بۆ "سپیها چ بێ‌ هەتكی نەكرین" بهێتە گوهورین.
پشتی پشت راست بوی ژ مانا چیرۆكا وی ل سەر مالپەری، نڤیسەرێ‌ ـ خودانێ‌ چاڤێن زیق و پیێ‌ داریـ دەستێ‌ خوە یێ‌ راستێ‌ وەكو پەیمانا ل سەر كاغەزا وەسیەتێن ئاهەنگێن ماسونی دانا و دەستێ‌ خوە یێ‌ چەپێ‌ ل سەر دانەكا پروتوكولێن حەكیمێن صەهیونی دانا. پاشی ب زڤراتی كرە كەنی، پشتی پشت راست بووی كو ستوونێن كومەلگەهی دێ‌ هێنە تێكدان و بێ‌ هەتكی دێ‌ بلاڤ بیت. ئەو دزانیت خواندەڤایێن چیرۆكێ‌ دێ‌ زانن، دەما ب باشی دناڤ رێزێن چیرۆكێ‌ دا دچنە خار، كو سپیهێ‌ براستی بێ‌ هەتكییا كری.
* د رۆژناما صباح كوردستان ژماره‌ 101 دا بلاڤ بوویه‌.


د رۆژناما صباح كوردستان ژماره‌ 101دا بلاڤ بوویه