الاثنين، 15 أبريل 2019

كیژان جورێ‌ مرنێ‌ هەلبژێریت؟

نەوال ئەلسەعداوی
وه‌رگێران:  عبدالرحمن بامەرنی
من دەفتەرا خوە یا بیرهاتنان گرت و روناهی ڤەمراندن، نڤیسینێن من د گەرمن و بێهنەكا سڤك ژێ‌ دهێت، سڤكاتیەك كو بلندبوونا بهایان و هوڤاتیا جیهانێ‌ دگەل خوەدا بینتە خوار. ئەز سەرێ‌ خوە دبن لحێفا خوەڤە دنخێڤم، تا بێهنا من چك دبیت، پاشی ژیان تاما خوە د دەتەڤە و ئەز رەخەكێ‌ لحێفێ‌ ژ سەرچاڤێن خوە رادكەم. تیروژكەكا روناهیێ‌ و چپكەكا بای دهێتە د ژوورڤە، هێشتا ئەز هەناسا خوە هەلدكێشم و لێدانێن دلێ من دخوشن. خوشیێن زاروكینیێ‌ من داگیردكەن، هوڤاتیا جیهانێ‌ ئەز نە هنگافتیمە، بتنێ‌ ئەگەر جورەكێ‌ مرنێ‌ نەبیت، دبێژنێ‌ مرنا مێشكی و رهـ و ریشالێن مێشكی د پاشێلا سەرێ‌ مندا د هشیارن، ل سەر پروسا هەناسەدانێ‌ و فشارا خوینێ‌ دزالن. ل پشت شووشەی هەیڤ هەمی تشتی بخوەڤە دگریت، سیتاڤەكا راوەستایی ب دەیكا منڤە دچیت، ئەڤا بەری شێست سالان مری. روناهی دكەڤیتە سەر مەمكێ‌ وێ‌ یێ‌ چەپێ‌ یێ‌ ژ دەستدایی، برینا د سینگێ‌ وێڤە یا ڤەبووی و خوین یا ژێ‌ دهێت، پرچا وێ‌ ل سەر ملێن وێ‌ یا بلاڤەیە. دێمێ‌ وێ‌ یێ‌ پێتیبوویی و چپكا خوینێ‌ تێدا نینە، دفنا وێ‌ هێلەكا راستە و سەروچاڤێن وێ‌ د نیڤەكێ‌ را یێن كەركرین. چاڤێن وێ‌ د تەیسن، هندەك داڤێن ستوور ژێ‌ دەردكەڤن، روكێن وێ‌ یێن دەركەفتی ب سووری د پیسن، نە "سووراتیا برینێ‌" ئەڤا ژن خەمێن خوە پێ دنخێڤن، من گوهـ لێبوو گازی من دكر:
ـ نەوال ژ خەو رابە.

ئایا ئەز یا نڤستی بووم یان مری؟ ئەو سیتاڤا دەیكا من بوو یان دەیكا من بخوە بوو؟ ئەز نە یا پشت راست بووم، خەون دناڤ راستییاندا د حەلهن. دەیكا من هوسا یا لاواز و درێژ نەبوو، یا ناڤنجی بوو، برەخ بابێ‌ منڤە كورت دیار دكر، د رەنگێ‌ رساسیدا رەنگێ‌ وێ‌ یێ‌ كەفتی بوو، من گوهـ لێبوو دگوت: "برایێ‌ تە یێ‌ مری"، پەیڤا مرنێ‌، د سەرێ‌ منێ‌ خالیدا دەنگڤەددا، مێشكێ‌ من نەدشییا چ رامانا بدەتێ‌، ئایا مرن ڤالاتیە د مێشكیدا؟
ئەز رابووم و من چاكیتێ‌ خوە یێ‌ سپی كرە بەرخوە، ئەز ل نەخوشخانێ‌ نوژدارم، من ئاگەهـ ژ خەمگینیێ‌ نەما، ئایا خەمگینی وەكو مرنێ‌ ڤالاتیە د مێشكیدا؟ تاما ژیانێ‌ بتنێ‌ دناڤ لەشێ مندا پرێڤە دچیت و زەڤلەكێن پێن من و ئەز بەرەڤ وێ‌ ب پێنگاڤێن بهێز دچووم، ل سەر مێزا بەفرگرا (مەشرەحێ‌) یێ‌ درێژ كریبوو، پێن وی یێن سپی دبن چارچەڤا قرێژێدا دەردكەفتن، نەخوشخانا حكومی و چارچەڤێن وێ‌ د سروشتێ‌ خوەدا د پاقژ نینن.
مرۆڤ مرنێ‌ ب سروشتێ‌ وێ‌ و هەبونا وێ‌ ناس دكەن، مرن بتنێ‌ ل سەر ساخان دەردكەڤیت، ژیان مەرجێ‌ مرنێ‌ یە، مرۆڤ ب مرنا كەسێن دی ئاگەهـ دبیت و ب مرنا خوە نزانیت، مێشك ب هوشمەندیا خوە بێچارەیە، چاڤ خوە نابینن، عاقل ژی خوە ب عاقل نا ئێخیت، دڤێت چاڤێن دی هەبن، دا ئەم بهێینە دیتن، دڤێت عاقلێ‌ كەسێن دی هەبیت، دا هەست بهەبوونا خوە بكەین. دەما ئەم د مرین، هەستێن مە بدووماهی دهێن و ئەم هەستكرنا ب مرنا خوە نزانین، د سەر ڤێ ژیرا ترسا ژ مرنێ‌ مەزنترین ترسە د ژیانا مەدا، ئەم دمرین بەری بمرین، پا بوچییە دێ‌ د ترسا مرنێدا ژین؟ ئایا ئەڤە پەروەردە و زانینە (ژ سیستەمێ‌ كویلاتیێ‌)، ترسێ‌ د خانەیێن مێشكێ‌ مروڤیدا د چینیت؟ دا هزر بكەین مرۆڤەك ژ مرنێ‌ نا ترسیت، ئەرێ‌ ما مەترسیا مەزن نە ژ رژێمێ‌ یە یا مافێن وی ژێ‌ د ستینیت، ئەرێ‌ ژبەر ڤێ‌ مێشكێن هزرمەندێن ئازاد لهەر وەلاتەكێ‌ لڤێ‌ جیهانێ‌، دهێنە گرتن و كوشتن؟
ل (مەشرەحا) كولیژا تەندروستی من دناڤ دەستێن خوەدا مەژیێ‌ مروڤەكی گرت، پرتەكا گوشتی، دناڤ تبلێن مندا د تەحسی، مەزنترین بەشێن وێ‌ "مەژیە" 85% ژ كێشا سەری، تایبەتمەندە ب كریارێن سەری یێن عەقلی و هەستان، وەك هوشمەندیێ‌ و بیردانكێ‌ و داهێنانێ‌ و حەژێكرنێ‌ و نەڤیانێ‌، مێشك ب كارێ‌ هەماهەنگیێ‌ و راگرتنا بەلانسا لەشی رادبیت، د حالەتێ‌ مرنا مەژیدا، چالاكیێن كەهروموگناتیسی یێن مێشكی د راوەستن، وێنێ‌ نەخشەیێ‌ مێشكی راستەهێلەكێ‌ پیشانددەت، بەلێ‌ مێشك د مریت و دبیت رها مێشكێ‌ بمینیتە ساخ، دبێژنێ‌ "حالەتێ‌ شوونكاتی" هندەك چركان یان سالان د مینیت، لەش هەناسێ‌ د هەلكێشیت و لێدانێن دلی كارێ‌ خوە دكەن، بەلێ‌ مرۆڤ هەمی لڤینێن خوە یێن مرۆڤایەتی و عەقلی و هەستی بەرزەدكەت.
د ناڤەراستا چەرخێ‌ بوریدا، پێدڤییا پێناسەكرنا مرنێ‌ دەست پێكر، دا ئامیرێن نوژداری ژ نەخوشی ڤەكەن (ئامیرێ‌ هەناسەدانی) و بەخشینا ئەندامێن وی، تەندروستیا چاندنا ئەندامان بوویە مەزنترین زانستێن نوژداری یێن سەركەفتی و رزگاركرنا گەلەك گیانێن بێچارە، بەلێ‌ بوویە مەزنترین پروسا كوشتنێ‌ و دزیكرنێ‌ و بازرگانیا ب ئەندامێن مروڤان د بازارێن سەرمایەگوزاری یێن هوڤانەدا، وەك بازرگانیا ب چەكی و ماددێن بێهوشكەر و سكسی و سیخوریێ‌ و ماددێن جوانكاریێ‌. بەری چەند رۆژان د رۆژناماندا، مە ئەڤ هەوالە خواند: سەروكێ‌ كارگێریا ناڤەندی یا چارەسەریا ئازاد و رێپێدانا نوژداری ل وەزارەتا تەندروستی ئاشكەراكر، كو لیژنا تایبەت ب دەست نیشانكرنا پێناسا مرنا رهێن مێشكی دێ‌ راپورتا خوە د كومبوونا لیژنا بلند یا چاندنا ئەندامێن مررۆڤان ل رۆژا 28ێ‌ یەنارا بهێت پێش كێش كەت، دێ‌ پیڤەرێن هەر سێ‌ لیژنێن تایبەت بۆ رازەمەندیێ‌ ل سەر بریارا چاندنا ئەندامێن لەشی و مرنا نەخوشی د كلینیكێڤە هێنە دەست نیشانكرن، هەوال بدووماهی هات، بەلێ‌ وەزارەتا تەندروستی پسیارا گەلێ‌ مصری نەكر، دێ‌ چ جورێ‌ مرنێ‌ هەلبژێریت پشتی فیریانا بهایان؟
• د رۆژناما صباح كوردستاندا ژمارە 89 یا رۆژا 16/4/2019 دا هاتیە بلاڤكرن.

الأحد، 7 أبريل 2019

رۆمانا "ڤینزاخ"* بۆ هەر كەسێ‌ بڤێت زمانێ‌ خوە زەنگین بكەت

عبدالرحمن بامەرنی
دوو هەڤالان پسیار ژمن كرن، ئەم دێ‌ چاوان كوردییا خوە باش كەین؟ مەبەستا وان ژڤێ‌ ئاخفتنێ‌ ژی، ئەم چ پەرتوك بخوینین، كو بشێین فەرهەنگا خوە یا زمانی پێ‌ زەنگین بكەین؟ ئاخر ژی هەر هوسانە، دەما تە بڤێت بهێییە د جیهانا نڤیسینێدا و دا نە هلنگڤی و نڤیسینا تە سەقەت نەهێت، دڤێت تو زمانێ‌ خو یێ‌ رەسەن بزانی. من ژی ژ وان پەرتوكێن من خواندین و ب چاڤ من كەفتین، من شیرەتا خواندنا رۆمانا "ڤینزاخ" بۆ وان كر، راستی ژی وەسانە، ژبەركو زمانەكێ‌ كوردەواری یێ‌ رەسەن تێدا هاتیە بكار ئینان، تا وی راددەی دگەل خواندنا وێ‌ رۆمانێ‌، مرۆڤ هند ب روودانێن چیرۆكێ‌ و لەهەنگێ‌ رۆمانێڤە ناهێتە گرێدان، هندی مرۆڤ خوشی و تامێ‌ ژ زمانێ‌ وێ‌ دبینیت، هەر وەكو مرۆڤ ب سەر گەنجینەیەكێ‌ هل دبیت و مرۆڤ پسیارێ‌ ژخوە دكەت، ئایا ئەز و ئەڤ پەیڤێن هەنێ‌ یێن رەسەنێن كوردەواری ل كیڤەینە و بوچی تا نوكە ئەز نەشیایمە مفای ژێ‌ وەربگرم؟

رۆمانا ڤینزاخ
رۆمان پەخشانەكا دوور و درێژە و دەربرینێ‌ ژ كێشێن ژیانێ‌ دكەت، رۆمان نڤیس ب وەسفكرنێ‌ ململانا كەساتییان درێژیێ‌ ب روودانێن ناڤ رۆمانێ‌ ددەت و د رۆمانا ڤینزاخ ژیدا، هند مرۆڤ ب روودان و سەرهاتی و كەساتییانڤە ناهێتە گرێدان، هندی رۆماننڤیس مە بەرەڤ وەسفكرنێڤە دبەت، وەسفكرنا ژیانا كوردەواری، پەیڤ و دەستەواژەیێن وی ژی هەمی خوە د ژیان و كلتورێ‌ كوردەواریدا دبینن، ژیانا گوندیاتی یا پاقژ، دەما ژن و زەلام سپێدەهییان زوو ژ خەو رادبوون و د چوونە ناڤ تەرش و كەوالی، بەرەڤ عاقاریڤە دچوون، پارزینك و چانتكێن خوە دهاڤێژتنە ملێن خوە و بەرەڤ گیایێن بهاریڤە دچوون، هەر چیرۆكەكا كوردەواری د پشت ڤان وەسفكرنان را هەیە، ململانەك هەیە و رۆماننڤیسی ڤیایە مە تێكەلی ژیانا بەری سەرهلدانێ‌ بكەت، ژیان گوندیاتی، ژیانا مللەتەكێ‌ بن دەست و رژێمەكا زوردار و دەما نڤیسەر باس ل شورەشگێریێ‌ دكەت و دڤێت روولی ب كاراكتەرێن خوە ب بەخشیت، ئەو بەرەڤ دەستەواژەیێن خوە دچیت، بەرەڤ خەیالا خوە بزم بادانێ‌ دكەت و وێ‌ خەیالێ‌ دكەتە وێنە و روودانان ژێ‌ دروست دكەت، وەك ڤی پەرەگرافی: (ئازادی ژ نەچارییا خوە قەچاخ دبە، جهێ وێ ل گوند نامینە و بەر ب هشارێن ئاسێ و پاراستنێ ڤە دچە. ل ور ل سەرێ چییان، د گەلییێن كوور و ڤارێ دە ژییان جهێ خوە دكە و هەبوونا خوە دبینە. ئێدی تەنێ ل وێرێ هەر تشت ب ئازادی ژ دایكا خوە دبە و ب ئازادی ژییانێ دكە و ب ئازادی ژی نەمر دمینە)، لاپەرە 20. د وێنەكرنا دیمەنەكێ‌ ژڤی رەنگی ژیدا، نڤیسەرێ‌ رۆمانێ‌ یێ‌ دبێژیتە مە، ئەم دشیێن سەنگا زمانێ‌ خوە زێدە بكەین و هەر تشتێ‌ مە بڤێت برێكا وی بینینە زمان، گرتنە بەرا شێوازەكێ‌ بڤی رەنگی ژی، دەستهەلییا نڤیسەران پیشان ددەت و رەنگە دگەل رۆمانێن مە خواندین، ئەم ب چیرۆك و سەرهاتیێن رۆمانان داخبار دبین، تا وی راددەی ئەڤ روودان و سەرهاتیێن هەنێ‌ كارتێكرنێ‌ لمە دكەن، ئەم زمانی و دەستهەلییا نڤیسەرێ‌ رۆمانێ‌ ژبیر دكەین، كا ئەوی چاوان مامەلە دگەل وی ئاڤاهیێ‌ رۆمانا خوە كریە و تا هندەك جاران زمانەكێ‌ بێ‌ سەروبەر و تژی شاشیێن رێزمانی و لێ‌ ژبەركو روودان و سەرهاتییا رومانێ‌ كارتێكرن ل سەر دەروونێ‌ مەیێ‌ خواندەڤانی دكەت، ئەم زمانی ژبیردكەین. لێ‌ دەما ئەمێ‌ خواندەڤان، دخوە راگربین و زوی نەكەڤینە بن كارتێكرنا جادوویا نڤیسەری یان ئەگەر برەنگەكێ‌ دی بێژم، نڤیسەر ب روودانێن خوە كارتێكرنێ‌ ل هەستێن مە نەكەت، ئەم دێ‌ شێین هەم خوشیێ‌ ژ روودان و سەرهاتیێن رۆمانێ‌ ژی وەرگرین و هەم دێ‌ خوشیێ‌ ژ هونەرێ‌ نڤیسینێ‌ و زمانزانیا نڤیسەرێ‌ رۆمانێ‌ وەرگرین، ئاخر هەر هوسانە ژی و دڤێت خواندەڤای چەند مەرەقا خواندنێ‌ هەبیت و ب كەساتیێن رۆمانێ‌ ڤە بهێتە گرێدان، دڤێت ئەو تام و خوشیێ‌ ژ زمانی ژی وەربگریت و وی هانبدەت، برێكا خواندنا وێ‌ رۆمانێ‌ زمانێ‌ خوەیێ‌ نڤیسینێ‌ ژی زەنیگن بكەت و فێری دەربرینێن جوان ببیت.

یاریكرن ب پەیڤان
د كورتە چیرۆكا هونەریدا هەر پەیڤا بهێتە راكرن و روودانێن چیرۆكێ تێك نەچن، ئەو پەیڤ یا زێدەیە، لێ‌ ئەڤ چەندا هەنێ‌ ل سەر رۆمانێ‌ نا گونجیت. تایبەت ئەگەر نڤیسەر یاریكەرەكێ‌ زیرەك بیت و بزانیت هەر پەیڤەك دێ‌ چاوان جهێ‌ خوە گریت، ئاخر رۆمان ژی هەر بڤی ئاواینە و ژبەر ڤێ‌ ژی هەر كەس زوو ب زوو نەشێت رۆمانێ‌ بنڤیسیت یان ژی خوە ل بەندا وێ‌ ب هەلاڤێریت. ئەگەر پەرەگرافەكێ‌ ژ رۆمانێ‌ وەك نمونە سەراڤ بكەین: (سرووشت دبە كراسەكێ رەنگین هەموو بەژن، كورت و درێژ، ژن و مێر، مەزن و بچووك، رەش و سپی، بەرزە و دیار، نهێنی و ئاشكرا، تەهل و شرین، شەڤ و رۆژ و ئاگر و بەفر ل بەر خوە دكن و وەكە زەری و پەرییان دچن گۆڤەند و دیلانا جوانییێ. ب تایبەت ژی دەما بهار دكەڤە ئاخلێڤێ و خێلییا تیرۆژكێن خوە هلددە و دەنگێ قەبقەبا كەوان د ناڤ وان كەڤر و رزدە و زنارێن چیایی دە دبە سەمبۆلا ئازادییێ و نێرگزێن لاتان ژ خەوێ رادكن).

خواندنا وێ‌
رۆمانا درێژا هەی و دەما مرۆڤ وێ‌ د خوینیت، مرۆڤ هەست پێناكەت چاوان بەرەڤ دووماهیێ‌ هات و نە بتنێ‌ ئەڤە ژی، بەلكو تا حەفتیەكێ‌ پشتی هینگێ‌ و زێدەتر ژی، ئەو رۆمانا هەنێ‌ د ناخێ‌ مرۆڤیدا د مینیت و ب شەڤێ‌ ژی ئەم خوە ئێك ژ قارەمانێن وێ‌ دبینین، ژبەركو دگەل خواندنا وێ‌، نڤیسەری رۆل یێ‌ بمە ژی بەخشی و زیرەكاتییا خوە ئەم یێن كرینە بەشەك ژ ئەوا وی ڤییای مە بكەتە بەشەك ژێ‌، ئاخر ژڤێ‌ بیردوزەیێ‌ ژی نڤیسەر دهێنە پولینكرن و سەركەفتن بهندەكان بتنێ‌ دهێتە دان.
ئەگەر د دووماهیا ڤێ‌ نڤیسینێدا، خواندەڤای بكەینە بەشەك ژ ئەڤ تشتێ‌ مە نڤیسی و ئەوا دێ‌ د خواندنا ڤێ‌ رۆمانێدا بینیت بكەینە نمونە و نڤیسینا خوە پێ‌ بگەهینینە سەراڤەكی، بتنێ‌ دێ‌ دەست خوشیێ‌ ل زمان زانییا نڤیسەری كەین، كو ماندیبوونا وی، دێ‌ پەیڤێن جوان و دەربرینێن جوان كەتە دیاری وی خواندەڤای، ئەوێ‌ ڤێ‌ رۆمانێ‌ د خوینیت. دەما رۆمان نڤیس دبێژیت: (ئێدی رێیا دۆزەخێ دەستپێ دكە و ئاسمان دبە پەلشخێن ئاگری و ب سەر ئاخێ دە هەلدوەشە. خولكێ مرۆڤایەتییێ دكەڤە و رەنگێ وێ رەش دبە. ئاخ دبە دەشتەكا هەلەموورێ و لنگێن مرۆڤان د ناڤ دە هەلدوەرن و دبوهژن. ئاڤا رۆباران ژ كەلەخێن مرۆڤان دبنە سیپەل و زڤرۆكێن شێلی و وەكە سەرێ هار و دینان نزانن بەر ب كودێ ڤە دچن. با دبە بابەلیسك و گەردەلوولێن ژەهرێ و خوە ل گەوییا مرۆڤان ددە و زمانێ وان ژ گەلالیچكێ تینە دەر و چاڤ ژ سەرێ وان دەردكەڤن. بێهنا مرنێ خوە ل دەڤ و دفننێن ژییانێ ددە و مینا كابیسەكی، هەر تشتی دفەتسینە و دكوژە. دایك ل سەر دارێ لاندكێن لووریكێن خوە یێن ساڤا د همبێزەكا خەندقی دە هشك دبن. زارۆك خوە دسپێرن سینگێ بابان و د بنكەفشكانا كۆڤانێ دە دكەڤن و ناهێن پاراستن. جنازەیێن مرۆڤان دبنە كەلەك و پەیكەرێن زندی ژ كۆمكوژییان چێدكن و د سەرێ هەموو رێیان دە تێنە دانان و پەخشكرن)لا 237.
• ڤینزاخ، رۆمان, نیشان بامەرنی, 2019 دهوك.
• د رۆژناما ئەڤرو ژمارە 2554 یا رۆژا 2/4/2019ێ‌ داب لاڤ بوویە.

الأربعاء، 3 أبريل 2019

دیداره‌كا تایبه‌ت ل كه‌نالێ دهوك تی ڤی





مێهڤان بووین د به‌رنامێ پێلێن په‌یڤاندا ل سه‌ر كه‌نالێ دهوك تی ڤی ژ ئاماده‌كرن و پێشكێشكرنا رزگار واحد

رۆمانا "ڤینزاخ"* بۆ هەر كەسێ‌ بڤێت زمانێ‌ خوە زەنگین بكەت

عبدالرحمن بامەرنی
دوو هەڤالان پسیار ژمن كرن، ئەم دێ‌ چاوان كوردییا خوە باش كەین؟ مەبەستا وان ژڤێ‌ ئاخفتنێ‌ ژی، ئەم چ پەرتوك بخوینین، كو بشێین فەرهەنگا خوە یا زمانی پێ‌ زەنگین بكەین؟ ئاخر ژی هەر هوسانە، دەما تە بڤێت بهێییە د جیهانا نڤیسینێدا و دا نە هلنگڤی و نڤیسینا تە سەقەت نەهێت، دڤێت تو زمانێ‌ خو یێ‌ رەسەن بزانی. من ژی ژ وان پەرتوكێن من خواندین و ب چاڤ من كەفتین، من شیرەتا خواندنا رۆمانا "ڤینزاخ" بۆ وان كر، راستی ژی وەسانە، ژبەركو زمانەكێ‌ كوردەواری یێ‌ رەسەن تێدا هاتیە بكار ئینان، تا وی راددەی دگەل خواندنا وێ‌ رۆمانێ‌، مرۆڤ هند ب روودانێن چیرۆكێ‌ و لەهەنگێ‌ رۆمانێڤە ناهێتە گرێدان، هندی مرۆڤ خوشی و تامێ‌ ژ زمانێ‌ وێ‌ دبینیت، هەر وەكو مرۆڤ ب سەر گەنجینەیەكێ‌ هل دبیت و مرۆڤ پسیارێ‌ ژخوە دكەت، ئایا ئەز و ئەڤ پەیڤێن هەنێ‌ یێن رەسەنێن كوردەواری ل كیڤەینە و بوچی تا نوكە ئەز نەشیایمە مفای ژێ‌ وەربگرم؟

رۆمانا ڤینزاخ
رۆمان پەخشانەكا دوور و درێژە و دەربرینێ‌ ژ كێشێن ژیانێ‌ دكەت، رۆمان نڤیس ب وەسفكرنێ‌ ململانا كەساتییان درێژیێ‌ ب روودانێن ناڤ رۆمانێ‌ ددەت و د رۆمانا ڤینزاخ ژیدا، هند مرۆڤ ب روودان و سەرهاتی و كەساتییانڤە ناهێتە گرێدان، هندی رۆماننڤیس مە بەرەڤ وەسفكرنێڤە دبەت، وەسفكرنا ژیانا كوردەواری، پەیڤ و دەستەواژەیێن وی ژی هەمی خوە د ژیان و كلتورێ‌ كوردەواریدا دبینن، ژیانا گوندیاتی یا پاقژ، دەما ژن و زەلام سپێدەهییان زوو ژ خەو رادبوون و د چوونە ناڤ تەرش و كەوالی، بەرەڤ عاقاریڤە دچوون، پارزینك و چانتكێن خوە دهاڤێژتنە ملێن خوە و بەرەڤ گیایێن بهاریڤە دچوون، هەر چیرۆكەكا كوردەواری د پشت ڤان وەسفكرنان را هەیە، ململانەك هەیە و رۆماننڤیسی ڤیایە مە تێكەلی ژیانا بەری سەرهلدانێ‌ بكەت، ژیان گوندیاتی، ژیانا مللەتەكێ‌ بن دەست و رژێمەكا زوردار و دەما نڤیسەر باس ل شورەشگێریێ‌ دكەت و دڤێت روولی ب كاراكتەرێن خوە ب بەخشیت، ئەو بەرەڤ دەستەواژەیێن خوە دچیت، بەرەڤ خەیالا خوە بزم بادانێ‌ دكەت و وێ‌ خەیالێ‌ دكەتە وێنە و روودانان ژێ‌ دروست دكەت، وەك ڤی پەرەگرافی: (ئازادی ژ نەچارییا خوە قەچاخ دبە، جهێ وێ ل گوند نامینە و بەر ب هشارێن ئاسێ و پاراستنێ ڤە دچە. ل ور ل سەرێ چییان، د گەلییێن كوور و ڤارێ دە ژییان جهێ خوە دكە و هەبوونا خوە دبینە. ئێدی تەنێ ل وێرێ هەر تشت ب ئازادی ژ دایكا خوە دبە و ب ئازادی ژییانێ دكە و ب ئازادی ژی نەمر دمینە)، لاپەرە 20. د وێنەكرنا دیمەنەكێ‌ ژڤی رەنگی ژیدا، نڤیسەرێ‌ رۆمانێ‌ یێ‌ دبێژیتە مە، ئەم دشیێن سەنگا زمانێ‌ خوە زێدە بكەین و هەر تشتێ‌ مە بڤێت برێكا وی بینینە زمان، گرتنە بەرا شێوازەكێ‌ بڤی رەنگی ژی، دەستهەلییا نڤیسەران پیشان ددەت و رەنگە دگەل رۆمانێن مە خواندین، ئەم ب چیرۆك و سەرهاتیێن رۆمانان داخبار دبین، تا وی راددەی ئەڤ روودان و سەرهاتیێن هەنێ‌ كارتێكرنێ‌ لمە دكەن، ئەم زمانی و دەستهەلییا نڤیسەرێ‌ رۆمانێ‌ ژبیر دكەین، كا ئەوی چاوان مامەلە دگەل وی ئاڤاهیێ‌ رۆمانا خوە كریە و تا هندەك جاران زمانەكێ‌ بێ‌ سەروبەر و تژی شاشیێن رێزمانی و لێ‌ ژبەركو روودان و سەرهاتییا رومانێ‌ كارتێكرن ل سەر دەروونێ‌ مەیێ‌ خواندەڤانی دكەت، ئەم زمانی ژبیردكەین. لێ‌ دەما ئەمێ‌ خواندەڤان، دخوە راگربین و زوی نەكەڤینە بن كارتێكرنا جادوویا نڤیسەری یان ئەگەر برەنگەكێ‌ دی بێژم، نڤیسەر ب روودانێن خوە كارتێكرنێ‌ ل هەستێن مە نەكەت، ئەم دێ‌ شێین هەم خوشیێ‌ ژ روودان و سەرهاتیێن رۆمانێ‌ ژی وەرگرین و هەم دێ‌ خوشیێ‌ ژ هونەرێ‌ نڤیسینێ‌ و زمانزانیا نڤیسەرێ‌ رۆمانێ‌ وەرگرین، ئاخر هەر هوسانە ژی و دڤێت خواندەڤای چەند مەرەقا خواندنێ‌ هەبیت و ب كەساتیێن رۆمانێ‌ ڤە بهێتە گرێدان، دڤێت ئەو تام و خوشیێ‌ ژ زمانی ژی وەربگریت و وی هانبدەت، برێكا خواندنا وێ‌ رۆمانێ‌ زمانێ‌ خوەیێ‌ نڤیسینێ‌ ژی زەنیگن بكەت و فێری دەربرینێن جوان ببیت.

یاریكرن ب پەیڤان
د كورتە چیرۆكا هونەریدا هەر پەیڤا بهێتە راكرن و روودانێن چیرۆكێ تێك نەچن، ئەو پەیڤ یا زێدەیە، لێ‌ ئەڤ چەندا هەنێ‌ ل سەر رۆمانێ‌ نا گونجیت. تایبەت ئەگەر نڤیسەر یاریكەرەكێ‌ زیرەك بیت و بزانیت هەر پەیڤەك دێ‌ چاوان جهێ‌ خوە گریت، ئاخر رۆمان ژی هەر بڤی ئاواینە و ژبەر ڤێ‌ ژی هەر كەس زوو ب زوو نەشێت رۆمانێ‌ بنڤیسیت یان ژی خوە ل بەندا وێ‌ ب هەلاڤێریت. ئەگەر پەرەگرافەكێ‌ ژ رۆمانێ‌ وەك نمونە سەراڤ بكەین: (سرووشت دبە كراسەكێ رەنگین هەموو بەژن، كورت و درێژ، ژن و مێر، مەزن و بچووك، رەش و سپی، بەرزە و دیار، نهێنی و ئاشكرا، تەهل و شرین، شەڤ و رۆژ و ئاگر و بەفر ل بەر خوە دكن و وەكە زەری و پەرییان دچن گۆڤەند و دیلانا جوانییێ. ب تایبەت ژی دەما بهار دكەڤە ئاخلێڤێ و خێلییا تیرۆژكێن خوە هلددە و دەنگێ قەبقەبا كەوان د ناڤ وان كەڤر و رزدە و زنارێن چیایی دە دبە سەمبۆلا ئازادییێ و نێرگزێن لاتان ژ خەوێ رادكن).

خواندنا وێ‌
رۆمانا درێژا هەی و دەما مرۆڤ وێ‌ د خوینیت، مرۆڤ هەست پێناكەت چاوان بەرەڤ دووماهیێ‌ هات و نە بتنێ‌ ئەڤە ژی، بەلكو تا حەفتیەكێ‌ پشتی هینگێ‌ و زێدەتر ژی، ئەو رۆمانا هەنێ‌ د ناخێ‌ مرۆڤیدا د مینیت و ب شەڤێ‌ ژی ئەم خوە ئێك ژ قارەمانێن وێ‌ دبینین، ژبەركو دگەل خواندنا وێ‌، نڤیسەری رۆل یێ‌ بمە ژی بەخشی و زیرەكاتییا خوە ئەم یێن كرینە بەشەك ژ ئەوا وی ڤییای مە بكەتە بەشەك ژێ‌، ئاخر ژڤێ‌ بیردوزەیێ‌ ژی نڤیسەر دهێنە پولینكرن و سەركەفتن بهندەكان بتنێ‌ دهێتە دان.
ئەگەر د دووماهیا ڤێ‌ نڤیسینێدا، خواندەڤای بكەینە بەشەك ژ ئەڤ تشتێ‌ مە نڤیسی و ئەوا دێ‌ د خواندنا ڤێ‌ رۆمانێدا بینیت بكەینە نمونە و نڤیسینا خوە پێ‌ بگەهینینە سەراڤەكی، بتنێ‌ دێ‌ دەست خوشیێ‌ ل زمان زانییا نڤیسەری كەین، كو ماندیبوونا وی، دێ‌ پەیڤێن جوان و دەربرینێن جوان كەتە دیاری وی خواندەڤای، ئەوێ‌ ڤێ‌ رۆمانێ‌ د خوینیت. دەما رۆمان نڤیس دبێژیت: (ئێدی رێیا دۆزەخێ دەستپێ دكە و ئاسمان دبە پەلشخێن ئاگری و ب سەر ئاخێ دە هەلدوەشە. خولكێ مرۆڤایەتییێ دكەڤە و رەنگێ وێ رەش دبە. ئاخ دبە دەشتەكا هەلەموورێ و لنگێن مرۆڤان د ناڤ دە هەلدوەرن و دبوهژن. ئاڤا رۆباران ژ كەلەخێن مرۆڤان دبنە سیپەل و زڤرۆكێن شێلی و وەكە سەرێ هار و دینان نزانن بەر ب كودێ ڤە دچن. با دبە بابەلیسك و گەردەلوولێن ژەهرێ و خوە ل گەوییا مرۆڤان ددە و زمانێ وان ژ گەلالیچكێ تینە دەر و چاڤ ژ سەرێ وان دەردكەڤن. بێهنا مرنێ خوە ل دەڤ و دفننێن ژییانێ ددە و مینا كابیسەكی، هەر تشتی دفەتسینە و دكوژە. دایك ل سەر دارێ لاندكێن لووریكێن خوە یێن ساڤا د همبێزەكا خەندقی دە هشك دبن. زارۆك خوە دسپێرن سینگێ بابان و د بنكەفشكانا كۆڤانێ دە دكەڤن و ناهێن پاراستن. جنازەیێن مرۆڤان دبنە كەلەك و پەیكەرێن زندی ژ كۆمكوژییان چێدكن و د سەرێ هەموو رێیان دە تێنە دانان و پەخشكرن)لا 237.
• ڤینزاخ، رۆمان, نیشان بامەرنی, 2019 دهوك.
• د رۆژناما ئەڤرو ژمارە 2554 یا رۆژا 2/4/2019ێ‌ داب لاڤ بوویە.