الأربعاء، 18 يناير 2017

به‌شداريا مه‌ د به‌رنامێ هوگر شو، ل روژا 18-19/1/2017 بره‌نگه‌كێ زيندى

ئەڤ شەڤە ل دەمژمێر ( 11:00 ) کوردستانێ ( 09:00 ) ئەورۆپا چاڤەرێ بن
بابەت / کەیسا هاولاتی ( بزاڤ نەوزاد حسێن ) بەرەف کیڤە
مێهڤانێن پرۆگرامی
فەهیم عەبدۆللا حەمۆ / سەرۆکێ جڤاتا پارێزگەها دهۆکێ
ئیسماعیل رەڤەندی / شەهرەزایێ دەروونی
عەبدۆلرەحمان بامەرنی / رەوشەنبیر
#STOKHULIM / THEHOGERSHOW
Ev şeve li demjimêr ( 11:00 ) kurdistanê ( 09:00 ) ewropa çaverê bin
Babet / keysa hawlatî ( bzav newzad hsên ) beref kîve
Mêhvanên programî
Fehîm 'ebdolla hemo / serokê cvata parêzgeha dhokê
Îsma'îl revendî / şehrezayê derûnî
'ebdolrehman bamernî / rewşenbîr

زمانێ‌ رەخنێ‌ د (بارانا درەوا) یا (عەبدولغەنی كۆڤلی) دا

كۆمەلە هەلبەستێن (بارانا درەوا)، دیوانا پێنجێ‌ یا هەلبەستڤان عەبدولغەنی كۆڤلی یە، ئەڤ دیوانە ژ (113) ناڤ و نیشانێن هەلبەستێ‌، دناڤا 130 لاپەرێن پەرتۆكەكا ژ قەبارێ‌ نیڤ a4 دا هاتینە چاپكرن. پێشەكیا ڤێ‌ دیوانێ‌ ژی ژلایێ‌ نڤیسەر (ئەدیب عەبدوللا) ڤە هاتیە نڤیسین. دگەل خواندنا من بۆ ڤان هەلبەستان، ل جارا ئێكێ‌ ئەز ل سەر شعریەت دڤێ‌ دیوانێ‌ دا رەوستام، یا راست من قەلەمێ‌ خوە بۆ تیژ كربوو، لێ‌ تشتەكێ‌ دی بالا من زێدەتر راكێشا، ئەو ژی زمانێ‌ رەخنێ‌ دناڤا ڤان شعران دا. تشتێ‌ بەرێخوەدانا من ژ هزرا من ئەز پاشكێش كریم، هەلبەستڤانی خوە هند نزیكی جاددێ‌ و كۆمەلگەهی كریە، لایەنێ‌ شعریەتێ‌ ژبیرا مرۆڤی وەك خواندەڤا دبەت. 
(خواندن ژی هەر هۆسانە، ئەو خواندنا نەشێت تام و خۆشیەكێ‌ ب مێشكێ‌ ب بەخشیت، مروڤ نەشێت دگەل دا یێ‌ بەردەوام بیت...!)

بۆچی رەخنە ل سەر شعریەتێ‌ زال ببیت:
هەست و دەربرینێن هەر كەسەكی، هێزا خوە، ژ رەنگڤەدانا تشتێن ل دەردۆرێن وی روو ددەن وەردگرن. تشتێن وی دكەنینن و دلگران دكەن. تشتێن خشیێ‌ پێ دبەخشن و وی نە ئارام دكەن. ئەڤ رەنگڤەدانێن هەنێ‌ ژی بۆ هەر كەسەكی، خوە برەنگەكێ‌ جوداتر دیاردكەن. هەلبەستڤان ژی ژبەركو خوەدان هەستن و ئەڤ هەستێن هەنێ‌ دناڤا نڤیسنیێن وان دا پەیدا دبن، برەنگەكی و دوان، بێی ئەڤ هەلبەستڤانێ‌ هەنێ‌ هەست پێبكەت، بێی بزانیت یێ‌ كەتیە بن باندورا وان تشتان، ئەڤ هەمی تشتێن هەنێ‌ دناڤا وێ‌ هەلبەستێ‌ دا بەرچاڤ دبن. مەرج نینە ئەو تشت ژی هەمی گاڤان دبیاڤەكێ‌ دەستنیشانكری دا بن، عەشق و ئەڤینی یان شورەشگێری یان رەخنەیا جڤاكی بیت. لێ‌ راستیەك ل پشت ڤێ‌ چەندێ‌ هەیە و خواندەڤایەك بو ڤان جورە نڤیسینان یێ‌ هەی و خوەشیێ‌ ژێ وەردگریت و تا بەرگریێ‌ ژی ژێدكەت. نمونا شعرا بەری سەرهلدانێ‌ و ئەو خواندەڤایێ‌ شعرێن وی دەمی دخواندن و تام و خوەشی ژ وان شعران و هێمایێن دناڤا وان شعراندا ددیت، هەمان ئەو خواندەڤا نۆكە تامێ‌ و خوەشیێ‌ ژ شعرا نۆكە نابینیت و ئەڤە ژی تشتەك سروشتی یە. 
(خوە ژبیرنەكەین ژی، خواندەڤا رەخنەگرەكێ‌ ئەكادیمی نینە، دا بزانیت مەرجێن شعریەتێ‌ دناڤ ڤان شعراندا هەنە یان نە، بتنێ‌ وی دڤێت، كەسەك یا ب دلێ‌ وی بێژیت و هندەك ژ ئازارێن وی كێم بكەت و تام و خوەشیەكێ‌ بدەتێ‌...!)

رەخنە ب زمانێ‌ خەلكی:
ئەڤ قەیرانێن روی ل هەرێمێ‌ كرین، خوە د دو جۆرێن كێشەیان دا دبینن، ئێك سیاسی و یا دوێ‌ ژی ئابوری. تا وی راددەی، كارلێكا ڤان قەیرانان ل سەر خەلكی هەیە، گەلەك جاران قەیرانێن ئابوری ب وی رەنگی كارتێكرنێ‌ ل سەر ژیانا خەلكی دكەن، ئەڤ خەلكێ‌ رۆژەكێ‌ بتنێ‌ ئومێدا وی رزگاركرنا كوردستانێ‌ ژ دەستێن دۆژمنی و خەون و هیڤی ل سەر ڤێ‌ چەندێ‌ ئاڤاكرین، ئەڤرو ئەو خەون هەمی بوینە تشتەكێ‌ ژبیركری، ئەڤ چەندا هەنێ‌ ژی ب ئاشكەرایی دناڤ ڤان هەلبەستان دا دیار دبیت، ئەگەر پەرەگرافەكی بۆ نمونە بەرچاڤ بكەین:

(ئەڤە سالا نوی هات/ نزانم دێ‌ بەرپەرێن نوی ڤەكەن/ دەستێن هەڤدوو گرن/ شەرمێ‌ ژ خوینا شەهید و سێوی و بێ‌ باباكەن/ ئێكودو ماچی كەن و لێك بورن/ یان دێ‌ كوردستانێ‌ فروشن/ پارچە پارچە كەن؟؟؟ (ژ هەلبەستا ئەڤ سالە چوو، لاپەرە 37،38).
دخواندنا ڤێ‌ پارچە هەلبەستێ‌ دا و بتایبەت ئەم ل دەستپێكا سالا نوی، خواندەڤای دڤێت بەرسڤەكێ‌ ژ سیاسەتمەدارێن كورد وەربگریت! هەبونا داعش وەك دوژمنەكێ‌ راستەوخو گەفێن بەردەوام؟ هەبونا ترسا (حەشد ئەلشەعبی) پشتی نەمانا داعش؟ هەبوونا ئیرانێ‌ و توركیا و كارتێكرنا وان ل سەر پارتێن سیاسی؟ پەرلەمانەكێ‌ ژ كاركەفتی و حكومەتەكا ئفلیج؟ قەیرانێن نەبوونا موچەی و كارەبێ‌ و گازێ‌ ووووو هتد. دڤی پەرەگرافی دا، ئەوا هاولاتی نەشیایی بگەهینت، هەلبەستڤان یێ‌ بۆ بەروڤاژی دكەت، ئەو ب لێكئینانێن خوە یێن شعری یێ‌ دبێژیت: ژ ئەنجامێ‌ ناكوكیێن دناڤبەرا وە دا، كوردستان یا دهێتە فرۆتن!
یان ڤی پەرەگرافی:
(ددەمەكی/ جاش هەبوون/ لێ‌ هێران و ئاش هەبوون/ مە دزانی كیش جاشە/ كی پارتیە/ كی ئاشە/ كی ئاشڤانە/ كی كاروانییە/ كی خودانە/ كی دزو موغلاچیە/ كی سیخور و تالانچیە/ كی شورەشڤانە/ ئەڤرۆ/ هەمی بوونە جاش/ پشتی نەماین/ هێران و ئاش/ جاش بوونە حاكم و پاشا/ رۆژێ‌ سەد جار/ دبێژن حاشا/ خودێ‌ حەشرا مە نەكەت دگەل/ گەندەلچیا و خودانێت بیست معاشا. هەلبەستا حاشا لاپەر 209، 210).

هەر كەسێ‌ ژیانا بەری سەرهلدانێ‌ دیتی و ڤێ‌ پارچە هەلبەستێ‌ بخوینیت، ئەو زولم و زورداریا بەعسیان دگەل خەلكێ‌ بێگۆنەهـ دكر، بتنێ‌ ژبەركو كوردن، چ جاران ئەو رۆژ ژ بیرێ‌ ناچن. راستە ئەو رژێم روخیا نەما، بەلێ‌ كەسانێن دی هەبون و دارودەستەكێن دی هەبون، خەلكی نەخوشیا خوە ژ بەر ددیت، ئەو ژی رەفیق و چەتە و موستەشار بوون، دگەل روخیانا وێ‌ رژێمێ‌، جارەكا دی هەڤكێشە دبەرژەوەندیا وان كەسان دا زڤریڤە، ئەو كەسێن ئەڤ هاولاتیێ‌ بێگونەهـ، چ ژیارا خوە ژ بەر وان نە، ئەو كەسێن ل سەر حسابا خوینا كوردان، یاری بو خوە ب پاران دكرن، ئەڤرو ژی خوەدان چەندین موچەنە و خوەدان پایەنە، هۆسان هەلبەستڤان بەحسێ‌ ڤێ‌ نەدادیێ‌ دكەت. 
(خوە خواندەڤانی ژی، دڤێت هەمان تشتی ژ ڤان سیاسەتمەداران را بێژیت...!)

بۆچی بارانا درەوا؟
دا كو ژیان بەردەوام بیت، دڤێت زڤرینا عەردی یا دروست بیت و دەمێ‌ ژیان ل سەر عەردی بەرەڤ مرنێ‌ دچیت، پایز دهێت و داروبار بەلگێن خوە دوەرینن و زڤستان گەفێن مرنێ‌ ل سەر هەمی شینكاتیێ‌ دكەت، خەلك هیڤیا ل سەر هاتنا بارانێ‌ رادچینن، ژبەركو باران دشێت بەردوامیێ‌ بدەتە ژیانێ‌، لێ‌ دەما هیڤیێن خەلكی درەو پێڤە بهێن، هینگێ‌ خەلك بێ‌ ئومێد دبیت و بهزرا من هەلبەستڤان دەهلبژارتنا ڤی ناڤی دا بو پەرتۆكەكا تژی رەخنە، ناڤەكێ‌ دروست و دجهێ‌ خوەدا یێ‌ هەلبژارتی، ژبەركو، ئەو هیڤیێن خەلكی خەون ل سەر راچاندین، درەو هاتنە شینێ‌ و بێزاری بخەلكی ڤە دیار بو. ئەڤ چەندا هەنێ‌ ژی دشعرا (ئەڤە چ وەلاتە؟) دا ب ئاشكەرای و دەق و دەق دیار دبیت، وەك ڤان پەرەگرافان ژ هەمان هەلبەست:

+ (ئەڤە چ وەلاتە/ دز و گەندەل تێدا دگرنژن؟).
+ (ئەڤە چ ماندیبوون و خەباتە/ فەرمانبەر و ماموستا/ بێ‌ بەرامبەر خو دوەستینن و پێڤە دمرن؟).
+ (ئەڤە چ خانەنشینن/ ب دوسەد هزارا سالێ‌ خرێ‌ دقەتینن؟/ دیارە حكومەت یا ل هەوە شارەزایە/ چ دكیسك و قەلینێت وە نەمایە).
+ (ئەی وەلاتێ‌ پری پەترول/ ئاخا تە زێرە/ بۆ ترك و عەجەما خێر و بێرە). ژ هەلبەستا ئەڤە چ وەلاتە؟ لاپەر 114، 115، 116.

خواندەڤا ژ ڤێ‌ پەرتۆكێ‌ ل كیڤەیە!
هەلبەستڤانی ددیوانا (بارانا درەوا)ن دا، بالانسا شعرێن خوە ب ئالیێ‌ هەست و دەبرینیان دا ئالیسەنگ كریە و هەر كەسەكێ‌ ڤان هەلبەستان بخوینیت، ڤێ‌ راستیێ‌ ب زیقی دبینیت و خوە دناڤ وێ‌ جیهانێ‌ دا دبینیت، یا هەلبەستڤانی بو خوە بناڤێ‌ شعران پاوان كری.
(هەر هۆسایە ژی، شعر بخوە دویركەفتنە ژ جیهانا راستیان، رەڤینەكە بەرەڤ خەیالەكا چێكری و دڤێ‌ جیهانێ‌ ژی دا، بتنێ‌ خواندەڤایە بریارێ‌ ددەت، كا چاوان د دشعرێ‌ بگەیت و چ شروڤەكرن بدەتێ‌...!).

تێبینی:
دروژناما ئەڤرو ژمارە 2035 یا روژا 17/1/2017ێ‌ دا هاتیە بلاڤكرن.

الاثنين، 2 يناير 2017

رۆمانا (كورێ‌ سافا رەعنایێ‌)*ێ‌ هەر وەكو من خواندی!

عبدالرحمن بامه‌رنى

رۆمانا (كورێ‌ سافا رەعنایێ‌) یا رۆماننڤیس ئەنوەر محەمەد تاهر، ئێك ژ وان رۆمانایە، كو بو جارا دووێ‌ ئەز ل خواندنا وێ‌ ڤەگەریایم! خواندنا دووێ‌ ژی بو هەر رۆمانەكێ‌ بۆ چەند خالان ڤەدگەریت، وەك، دەما مرۆڤ ژ خواندنەكێ‌ تێر نەبیت، روودان مرۆڤی بكێشنە خوە و زمانێ‌ نڤیسینێ‌ یێ‌ مشت بیت ژ وێنەیان، دەستهەلییا نڤیسەری زیق بكەت، روودانێن رۆمانێ‌ چەرخەكێ‌ ل سەردەمانەكێ‌ مێژویێ‌ بدەن و ئەو سەردەمانە بۆ مرۆڤی دگرنگ بن. خالا دوێ‌ ژی، دەما رودانێن رۆمانێ‌، ژلایێ‌ سەرهاتیێ‌ و ڤەگێرێن دناڤ چیروكا رۆمانێ‌ دا هاتین، دروهن نەبن، وێنە تەڤلیهەڤ بن، رۆماننڤیس نەشیابیت ل سەر رۆمانا خوە زال ببیت و سەرە داڤێن رودانان، ل بەر وی بەرزە و ئالوز ببن و جهـ لێك بهێنە گوهارتن.
دخواندنا خوە دا بو ڤێ‌ رۆمانێ‌، دێ‌ هەولدەین ل سەر ڤان هەردوو خالان راوەستین، ئەو تشتێن سەرنجا مرۆڤی وەك خواندەڤا رادكێشن، دەستهەلی و زمانێ‌ دارشتنێ‌ یێ‌ رۆماننڤیسی و رودانێن چیروكێ‌ یێن ئێك لدویڤ ئێك و دیسان خالێن لاوازێن دناڤا رۆمانێ‌ دا دكەڤنە بەرچاڤ، بەرزی و نزمیێن دناڤا رۆمانێ‌ دا و ئەو چ بەربەست بون و ئەو چ هنگافتنن چ ژ ئاگەهی یان بێ‌ ئاگەهی، ل سەر رۆماننڤیسی را، دەرباز بوینە.
رۆمان بكورتی لدوور چیروكا كەسەكی دزڤریت، تەمەنێ‌ خوە دناڤ كەمپان دا دبەتە سەر. رەحمان ناڤێ‌ قارەمانێ‌ رۆمانێ‌ یە، خەلكێ‌ باژێرێ‌ دهوكێ‌ یە و قوناغێن ژیانا وی وەكی درۆمانێ‌ دا هاتین، بو شەرێ‌ عیراقێ‌ و ئیرانێ‌ ڤەدگەرن و تا پشتی سەرهلدانێ‌ ب چەند هەیڤان، سەرچەقێن رۆمانێ‌ بدوماهی دهێن. دشەرێ‌ عیراقێ‌ و ئیرانێ‌ دا، ئەڤ كەسە دبیتە ئێخسیرێ‌ ئیرانێ‌ و كەس چ ژ چارەنڤیسێ‌ وی نزانیت، بتنێ‌ تابیتا وی دهێتە باژێری و درێ‌ و رەسمەكی دا، دهێتە بن ئاخكرن. چیروكێن ژڤی رەنگی دسەر دەمێ‌ قادسیێ‌ (شەرێ‌ عیراقێ‌ و ئیرانێ‌)دا، گەلەك دهاتنە ڤەگێران، ئەڤان جورە چیروكان تا سەرهلدانێ‌ ژی بەردەوامییا خوە هەبو، هندەك ژ ئێخسیریێ‌ ڤەدگەریان، هەڤژینێن وان شویكربون و دهندەك حالەتان دا، هەڤژینێن وان ل وان ڤەدگەریانە ڤە، ئەو ژی پشتی خوە ژ مێرێن خوە ددانە بەردان، ژبەركو، دبریارەكا رژێما وی سەردەمی دا، هەر كەسێ‌ بیژنەكا كەسەكێ‌ شەهید مارە بكەت، دێ‌ پارەكی بەرامبەر وەرگریت و دیسان گەلەك ژن، بێخودان دمان و ل سەر هەوی شویدكرن و خێزانەكا دی پێكدئینان. رەحمان ژی وەك ئەڤێن مە بەحس كرین، دەما ژ ئێخسیریێ‌ ڤەگەریایی باژێرێ‌ خوە، خێزانا وی یا تەرا بەرا بوی، تا رۆمان بدوماهی دهێت هەر لهیڤیێ‌ یە سەروچاڤێن هەڤژینا وی، ئەوا ژ حەژێكرن بو خوە ئینای ببینیت، لێ‌ ژ شەرما نەشێت پسیارا وێ‌ بكەت و كەس ژی، چ تشتان ژ وێ‌ و كا ب چ سەرداچوویە بو بەحس ناكەت. ژ خێزانا خوە كورێ‌ خوە دبینیت، كچا خوە و نەڤیێ‌ خوە ژ كچێ‌، سەرهلدان پەیدا دبیت و وەك هەمی خەلكێ‌ باژێری بەرەڤ سنوری ڤەدچن، ل وێرێ‌، هەڤالەكێ‌ وی یێ‌ زانكویێ‌ لێ‌ دبیتە خودان و سوزا وەلاتێن ئەوروپا و ژیانەكا نوی ددەتێ‌، هاریكاریا وی بكەت، چەند هەیڤان دناڤ كەمپان دا دمینت، بەری بگەهیتە وەلاتێن ئارام و تەنا، بەری چاڤێن وی ب هەڤژینا وی بكەڤن، هەمی خەونێن ئێخسیریێ‌ كو جارەكا دی ل وەلاتێ‌ خوە، ل باژێرێ‌ خوە، ل خێزان و هەڤژین و زاروكێن خوە شاد ببیتە ڤە، بریارێ‌ ددەت، هەمی تشتان ل پاش خوە بهێلیت و رۆمان بدوماهی دهێت. ئەڤە ئەو كورتی بو، ئەوا رۆماننڤیسی رودان و چیروكا رۆمانا خوە ل سەر نڤیسین. دا بزانین، رۆماننڤیسی چەند شیایە ئەوا وی بڤێت بگەهینیت و وەك خواندەڤا مە بەشداری زمانێ‌ خوە یێ‌ نڤیسینێ‌ و دەستهەلییا خوە دنڤیسینا رۆمانێ‌ دا بكەت، دێ‌ خوە دناڤ هندەك، قولاچێن ڤەشارتی یێن رۆمانێ‌ دا بەردەینە خارێ‌.
رۆماننڤیس دەرازینكەكا جوان ل بەر چاڤێن خواندەڤای دهێلتە ڤەكری، ئەو ژی، كەسەكێ‌ نیڤا تەمەنێ‌ خوە دناڤ كەمپان دا بوراندبیت، پێنەڤێت دێ‌ هزر و خەونا وی، باژێرێ‌ وی بیت، تاخێ‌ لێ‌ هاتیە سەردنیایێ‌ و ئەو كولانێن تێدا یاریێن زاروكینێی كرین، دیتنا باژێری هوسا هاتیە وێنەكرن.
"هەر چاڤێ‌ وی یێ‌ لێ‌ كو جارەكێ‌ ئەڤ مژومورانە باژێری بەردەت، نە یا رەوایە ئەو هندە كورە فام بیت نەزانیت كا ئەڤە باژێرێ‌ وی یە یان نە.... لاپەر 5". دپەرەگرافەكێ‌ دی دا، دەما دناڤ كەمپێن ئێخسیریێ‌ دا، هەڤالێن وی هوسا بەحسا باژێر و تاخێن خوە دكەن: "هەكە ئەم كورە بین ژی، نەخشێ‌ كولانێن مە هەمی دمەژیێ‌ مە دا هاتینە نەخشەكرن، بێ‌ چاڤ دێ‌ هاتن و چوونێ‌ لێ‌ كەین..... لاپەر 11".
ژڤان هەردوو پەرەگرافان، نڤیسەرێ‌ رۆمانێ‌ یێ‌ شارەزا بویە، دێ‌ چاوان خواندەڤایێ‌ خوە ب رودانێن ئێك لدویڤ ئێك و بلەز ڤە گرێدەت، كا دێ‌ چ رویدەت، كا سالێن ئێخسیریێ‌ شیاینە ڤان وێنان ژ بەرچاڤان ببەن یان نە؟ دگەل دا ژی، سالێن ئێخسیریێ‌، یان كو ڤەقەتیانا چەندین سالێن بێئاگەهیێ‌ ژ باژێری و خێزان و مرۆڤێن خوە و رودانێن پشتی راوەستیانا شەرێ‌ هەشت سالیێ‌ عیراقێ‌ و ئیرانێ‌ پەیدا بوین، ئەڤە ژی تامەكا جوداتر ددەتە خواندەڤای، كو رۆمانێ‌ باشتر نزیكی چاڤێن خوە بكەت و ل سەر رودانان راوەستیت. بو من بخوە، وەك خواندەڤایەك و دهەمان دەمدا، نڤیسەرەك ل سەر ڤێ‌ رۆمانێ‌ راوەستیت، هەر ژ هاتنا رەحمانی بو ناڤ باژێری و لێگەریانا مالا خوە و پسیاركرنێ‌ و چوونا وی بو چایخانێ‌ و خرڤەبونا خەلكی لهنداڤی سەرێ‌ وی، دەستپێكەكا گەلەك جوان بون، وەك ڤێ‌ نمونێ‌، دەما رەحمان دهێتە ناڤ باژێری و قەستا تاخێ‌ خوە دكەت، ئەو تشتێن ماینە ل بیرێ‌، وەك ڤی پەرەگرافی:
"نەدڤیا خو مژویل بكەت، ب لەز پێن خو سڤككرن و قەستا تاخێ‌ خوە كر... لاپەر 14" یان ڤی پەرەگرافی: "ئەڤە عەرەبانا محویە ژ خرخالێن وێ‌ دیارە، ژ بویاغكرنا وێ‌.... لاپەر 15" یان ڤی پەرەگرافی: "ئای ئەڤە ئەو باژێرە من هندە سالە خەون پێڤە ددیتن و هەر دوعا و داخوازا من كو یێ‌ دویر بیت ژ تەعلی و نەخوشییان، ئەز لێ‌ بوویمە مرۆڤەكێ‌ بیانی، نە كەس من دنیاست و تا كەس بەرسڤا پرسیارا من ژی نادەت... لاپەر 18".
دوێنەكرنا ڤەگەریانا قارەمانێ‌ رۆمانێ‌ ژ چەند سالێن ئێخسیری و بێ‌ ئاگەهیێ‌، جارەكا دی بو باژێرێ‌ خوە و چاوان وەك كەسەكێ‌ بیانی رەفتار دگەل دا دهێتە كرنێ‌ و دەما قەستا چایخانێ‌ دكەت و خەلك لدوور دزڤرن و پسیارا ژێ‌ دكەن، رۆماننڤیس گەلەك یێ‌ شارەزابویە و شیایە نەهێلیت چ داڤێن رودانان ژ ناڤ تلێن وی دەركەڤن، ئەگەر سەر قەلەمەكی بو درێژنەكەت. مرۆڤ هەست دكەت، ئەڤ رودانێن هەنێ‌ راستیەكن و چیروك راستی و دروستی یا پەیدا بوی، ئەو رودان ل وی دەمی و نوكە و پشتی چەندین سالێن دژی دێ‌ هەر ئەو خوەشی مینن و ژ بهایێ‌ وان ناهێتە خار، ژبەركو زیندیبون تێدایە و مرۆڤ هەست دكەت، رودانێن وێ‌ بخوە یێن هاتین و نڤیسەرێ‌ رۆمانێ‌ زەحمەت ل قەلەمێ‌ خوە نە دایە، بەلكو هەمی هەستێن وی و خەیالا وی و پاشخانێ‌ رەوشەنبیریەت و مەعریفەیا وی و ئەزمونا وی دنڤیسینێ‌ دا ئێكگرتن كرینە، لێ‌ پشتی ڤان رودانان و تا سەرهلدان و رەڤ دهێت و ئازاد هەڤالێ‌ وی یێ‌ زانكویێ‌ لێ‌ دبیتە خودان، چیروك ئاراستەیەكێ‌ دی بخوە ڤەدگریت و مرۆڤ هەست دكەت، رۆماننڤیسی یا ڤیایی رۆمانێ‌ ژ قەبارێ‌ وێ‌ مەزنتر نیشان بدەت. بهزرا من، رودان ژلایێ‌ نڤیسەرێ‌ رۆمانێ‌ ڤە هاتینە داتراشین، لێ‌ لڤێرە پسیار، ئایا نڤیسەر د داتراشینا ڤان رودانان دا یێ‌ سەركەفتی بویە؟ ئەڤە ژی یا رێژەیی یە و خواندەڤا یێ‌ ئازادە ڤێ‌ رەئیێ‌ بدەت، لێ‌ رامان ژێ‌ ئەو نینە ئەگەر بێژین، نڤیسەرێ‌ رۆمانێ‌ نەشیایە ل سەر رودانێن چیروكا خوە زال بیت و رێ‌ رەوێ‌ وێ‌، ژ دەست دەركەتی یە، ئەڤ ژ دەست دەركەتنا هەنێ‌ ژی، نە وەك نڤیسین و نە وەك دارشتن و دروستكرنا پەرەگرافان، بەلكو وەك رودانێن چیروكێ‌ و گرێدانا وێ‌ ب پەیام و ئاڤاهیێ‌ رۆمانێ‌ هەمیێ‌ ڤە. ژبەركو، رودان و سەرهاتییا رۆمان ل سەر دهێتە ئاڤاكرن، گەلەك گرنگە. نڤیسەرێ‌ رۆمانێ‌ هێزا رۆمانا خوە یا دایە سەر، ژیانەكا تەحل، كەمپ و دەربەدەری و ئێخسییری و رەڤ و ترس و برس، ئەڤ ژیانا تەحل و نە ئارام ژی، هەمی ئەون یێن ب سەرێ‌ كوردان هاتین و رەحمان وەك نمونە هەلبژارتیە، كو نونەراتیا هەمی خەلكی بكەت. راستە دەستهەلییا نڤیسەرێ‌ رۆمانێ‌ لهەمی پارچە و قولاچان دیارە و زمانێ‌ وی یێ‌ ئەدەبی یێ‌ زەنگینە و تژی فەرهەنگە، لێ‌ د رێزكرن و ب سەر ئێكڤەكرنا ڤان سەرپێهاتیێن ئێك تەمامی یا دی دكەت، جورە خاڤییەك دكەڤیتە بەرچاڤێن مرۆڤی، ئەو ژی ئەم دشێین ژ چەند پسیاران دەست پێبكەین، بوچی رەحمانی پسیارا هەڤژینا خوە نەدكر؟ خوە ئەگەر شوی ب كەسەكێ‌ دژی كربایە، زور ئاسایی بویە، هەڤژینا وی دگەل زەلامێ‌ خوە یێ‌ نوی هاتبانە دەف و سەرەخوشی لێكربانە، ژبەركو تەرمێ‌ وی ژ بەروكێن شەری ڤەگەریابو و هەمیان هزردكرن، یێ‌ شەهید بوی، ئەوی ژی هینگێ‌ ماف نابیت، پسیارا ڤەگەریانا وێ‌ بكەت و بهزرا من، نڤیسەرێ‌ رۆمانێ‌ رێز ل هەستێن خواندەڤایێ‌ خوە نە گرتینە، ئەگەر هات و داڤێن رۆمانێ‌ ژ چیروكەكا راست هاتبنە وەرگرتن و وان هەردوویان ئێك دوو نە دیتبیت ژی، دڤیابایە، نڤیسەری هندەك ئاماژێن زێدەتر دڤی بیاڤی دا هەبانە و ئەگەر داڤێن رودانان ژ ڤەهاندنا خەیالا نڤیسەری ژی بن، ژبەركو رەحمان لدەف كچا خوە و زاڤایێ‌ خوە دژیت، هەر جارەكێ‌ دا سوحبەت هێتە كرن، ژبەركو نڤیسەری، دچەندین پەرەگرافێن ژ ئێك جودادا، ئاماژە ب دیتنا هەڤژینا وی داینە. خالا دوێ‌، رودانێن دوماهییا رۆمانێ‌ نە، شینا رەحمان، هزرێ‌ دچوونا ژ دەرڤە دا بكەت، ئەو جهێ‌ قەست دكەتێ‌، هەر چەند یێ‌ خوش ژی بیت، بەلێ‌ كەس و كارێن وی لێ‌ نەبن، شینوارێن زاروكینیا وی، باژێرێ‌ وی خەون پیڤە ددیتن، سالێن ئێخسیرییا وی هەمیێ‌ ل تاخێن وێ‌ بگەریت و هات و چوویێ‌ دگەل هەڤال و ناسیارێن خوە بكەت، هزرێن وی بەرەڤ روژئاڤای و وەلاتێن خەریبیێ‌ بون. نڤیسەری سەنگا چیروكا رودانێ‌ ئێخستیە بێ‌ وەلاتیێ‌ و پەنابەریێ‌ و ژیانا ناڤا كەمپان، ژبەركو، هەردوو بو رەحمانێ‌ نیڤا تەمەنێ‌ خوە دناڤ كەمپان دا بوراندی جورەكێ‌ ئێخسیریێ‌ نە، راستە دكەمپێن ئیرانێ‌ دا، دناڤ سیمان دا بو و ئازادییا دەركەتنێ‌ نەبو، بەلێ‌ دهەمان دەمدا، هاتنا وی بو باژێری و دەما خوە بیانی دیتی، ل سەر سنوری و رەڤینێ‌ ژ دەست دوژمنی و تا مانا وی بو چەند هەیڤان دناڤ كەمپا (یوئێنێ‌) دا و ئەگەر بەرەڤ وەلاتێن روژئاڤای ژی بچیت، هەر دێ‌ دناڤ كەمپان دا مینیت، ئەگەر بەرێخوەدانا نڤیسەرێ‌ رۆمانێ‌ ژ بو ڤان كەمپان، بەرچاڤكرنا ئازاران و ژیانا بن دەستیێ‌ و نەبونا وەلاتی و كیانەكێ‌ سەربەخو بیت، پا (ئینتیمائا) ڤی كەسی بو ئاخا وی كیڤە دچیت؟ جهێ‌ پسیارێ‌ یە! پا هەبونا كورێ‌ و وی و كچا وی و نەڤی بو كیڤە دچن؟ جهێ‌ پسیارێ‌ یە! پا خەونێن وی بو باژێرێ‌ وی و مرۆڤێن وی و ئەو جهێ‌ لێ‌ مەزن بوی كیڤە دچن؟. جهێ‌ پسیارێ‌ یە! ئەڤ هەمی پسیاركرنە ژی، ژبەركو، ل كەمپێن ئێخسیرییا شەری، خەونێن وی هەمی ل ڤەگەرێ‌ و كەس و كارێن وی و باژێرێ‌ وی بون، یان كو چوونا وی بو هاندەران هەمان ئێخسیری یە بەلێ‌ بروویەكێ‌ دی! 
خالەكا دی كو زێدە ئەز ل سەر راوەستییام و تا من قەلەم و كاغەز داناینە بەر سینگا خوە، جوداهییا سالان بویە، سالێن ئێخسیرییا وی دگەل سالێن سەرهلدان پەیدابوی، ژبەركو شەرێ‌ عیراقێ‌ و ئیرانێ‌ ل سالا 1981ێ‌ پەیدابویە و تا سالا 1988ێ‌ یێ‌ بەردەوام بو، سەرهلدان ژی ل سالا 1991ێ‌ پەیدابویە و ئەگەر بێژین رەحمان هەر ژ سالا ئێكێ‌ ژ شەری هاتبیتە ئێخسیركرن ژی یان كو سالێن ئێخسیرییا وی د چ حالەتان دا ژ 10 سالان نابورن، لێ‌ درۆمانێ‌ دا، گەلەك جوداهی دهێتە دیتن و یا راست، چەند جاران ئەز مژولكریمە و ئەز نەشیام خوە رازی بكەم، كو نڤیسەر نە كەتبیتە چ شاشیێن دەمی، وەك ڤی پەرەگرافی:
"بەری پێتر ژ نۆزدە سالان ل جارا دویماهیكێ‌ من دیتی، د دویفدا من نەدیت.... لاپەر 80". نڤیسەر دپەرەگرافەكێ‌ دی دا، هەمان ئاماژێ‌ ب جوداهییا سالان ددەت: "رویدانێن پێتر ژ هەژدە نوزدە سالان ژی گەلەك بو هاتنە ڤەگێران، وەك پانورامایەكێ‌ هەر ئێكی لایەك بو ژێ‌ گوت.... لاپەرە 78" یان ڤی پەرەگرافی ژ هەمان لاپەر: "مرن و ژیان لدەف وی ئێكە، دایك یا چوویە سەر حەقێ‌ خۆ، نە ئەڤرو و دوهی، بەلكو بەری دەهـ سالان، ژن ژی د دویڤ دا كەسەكێ‌ مرۆڤێ‌ وان مارەكر، گوتن دا بشێت زارویێن خو ب خودان بكەت و هەمی مافێن شەهیدان وەرگرتن خانی و پارە و ترومبێل". یان ڤی پەرەگرافی دەما بەحسا تەمەنێ‌ كچا خوە دكەت: "كچا وی سێ‌ چار هەیڤی بوو، نهو یا شویكری، ئەڤجا دێ‌ چاوان نیاسیت.... 95". یان ڤی پەرەگرافی: "نێ‌ هەكە یێ‌ ساخ با، دا بەری پێنج سالان دەهـ سالان پازدە سالان هێت نێ‌ ئەڤە پێترە ژ بیست سالان... 104". 
ژبلی بابەتێ‌ سەرهاتی و چیروكا رۆمانێ‌، كو ئەو زێدەتر خواندنا من بو، نڤیسەرێ‌ رۆمانێ‌، هێز و سەربورا خوە یا نڤیسینێ‌ و دەستهەلییا خوە ددروستكرنا وێنەیان دا نیشان دایە و نمونە ژی دپرن دناڤ رۆمانێ‌ دا، خواندەڤای نەچار دكەت دوو جاران ل خواندنا هندەك پەرەگرافان ڤەگەریت و خوشیێ‌ ژێ‌ وەربگریت، رودانێن رۆمانێ‌ مرۆڤی بخوە ڤە گرێددەن و ئەڤە ژی ژ شارەزاییا نڤیسەرێ‌ رۆمانێ‌ یە، شارەزای د ئەزمونا وی یا نڤیسینا چیروكێ‌ دا، ژبلی ڤێ‌ ژی، شارەزاییا نڤیسەری دگوتن و كەلتورێ‌ كوردەواری دا، گەلەك یا بەرچاڤە و هەر دەما ئەڤ رۆمانە بهێتە وەرگەراندن، موركا كوردەواریێ‌ و كەلتورێ‌ وێ‌ و رەوشت و تیتالێن كوردەواری، دێ‌ دناڤ دا زیق كەن، وەك ڤان پەرەگرافان:
"چ مال و ملكەت ل توخیبێ‌ ئیرسا یان ل گزیرتێن یونانستانێ‌ هەبون دا بەرەڤانیێ‌ ژێ‌ بكەت؟... لاپەرە 36، گژنیژەك و حەفت پیڤاز... لاپەرە 44، دگوتە فلسی فەتەح پاشا....لاپەرە 47، هەچكو نوكێن ل بەرا داین....لاپەرە 46، وەی ترحێو.....لاپەرە 50، حەفت نیڤەكا شەڤێ‌......لاپەرە 55، ئەو زەر ژ مەحفیرێ‌ یێ‌ كێمە.... لاپەرە58، سەر وەكی كەشكێ‌ سپی.... لاپەرە72، ئاڤێ‌ بەرێن بەرئاشا برن ئەڤە یێ‌ پسیارا كەنگر پەرا دكەن....لاپەرە 130، هاتین گیسكێ‌ سالێ‌ چووین زیانا سالێ‌...لاپەرە 142 و گەلەك نمونێن دژی ژڤان جورە گوتنان.
دگەل خواندنا مرۆڤی ژبو سەرهاتیێ‌ و رودانان، گەلەك وێنەیێن جوان دكەڤنە بەرچاڤێن مرۆڤی، كو نڤیسەرێ‌ رۆمانێ‌ یا ڤیایی برییا وان وێنەیان، دورهێلێ‌ كوردستانێ‌ پیشانی خەلكی بدەت و ئەو نەخوشیێن ئێك لدویڤ ئێكێن ب سەرێ‌ خەلكێ‌ بێ‌ گونەهـ هاتین، بتنێ‌ ژ بەركو كوردن، وەك ڤی پەرەگرافی: 
"هەیهو، ژ زاروكینیێ‌ تا ئەڤرو هەر دەمێ‌ فروكە دهاتن مرن و ئاگر دباراندن، جهـ نەبوو خۆ لێ‌ ڤەشێرن، تەمەنێ‌ وی نەببوو یازدە سال دەمێ‌ كارەساتا وان فروكان دیتی، نهو ژی برسێ‌ و مرنێ‌ قورتال دكەن..... لاپەر 172". لدوماهیێ‌ ژی، نڤیسەرێ‌ رۆمانێ‌ ڤیایە برییا وێنەكرنا رەحمانی وەك میناكەك، ئێش و ئازارێن كوردان بەرچاڤ بكەت، ل سەر ئاخا خوە ژی هەر دەم ئێخسیر و پەنابەر بویە. دپەرەگرافەكی دا، دەما بەحسا چوونا عەسكەریێ‌ و شەری دكەت، دبێژیت: "بەرەڤ شەرەكی دچی، نە تە تێ‌ و نە تە ژێ‌، هەر ئەو شوپە یا باژیرێ‌ تە لێ‌ چووی، سەرێ‌ چەند سالانە.... لا37". نڤیسەرێ‌ رۆمانێ‌ ب شارەزایانە ل سەر زارێ‌ قارەمانێ‌ رۆمانا خوە پێناسەیێ‌ ددەتە تاكێ‌ كورد و هوسا وێنەكی ژ زارەدەڤێ‌ وی، سەراڤ دكەت: "نسبەت وی چ گوهارتن نەبوویە، ژ ئوردیگایێ‌ بو كەمپێ‌، جارەكا دی بو كەمپێ‌، هەمی زیندانن، هندەك بەرفرەهـ و هندەك بەرتەنگ و تەنگاڤتر..... لاپەر 222".


• كورێ‌ سافا رەعنایێ‌، رۆمان، 273 لاپەر، ئەنوەر محەمەد تاهر، وەشانێن ئێكەتیا نڤیسەرێن كورد 2012.
• دكوڤارا پەیڤ ژمارە 73ێ‌ دا بلاڤ بویە.