عبدالرحمن بامەرنی
خەفك ناڤێ ئێك ژ رۆمانێن رۆماننڤیس (ژارو دهوكی)یە، ئەڤ رۆمانە ژ 88 لاپەران پێكدهێت و هەر كەسێ ڤێ رۆمانێ بخوینیت، دێ هەستكەت، ئەڤە چیروكەكا درێژە و مەرجێن رۆمانێ ژێناگرن، كو بناڤێ رۆمان بهێتە ناڤكرن. ئەز باوەرم، رۆماننڤیسی بخوە ژی هەست بڤێ چەندێ كربیت، بوویە، پشتی كێمتر ژ سالەكێ، رۆمانا (خەفك2) كەتە بازاری!
هەر چەندە چ پیڤەرێن دروست نین، كا رۆمان ژ چەند پەیڤان پێكدهێت تا ببیتە رۆمان، بەلێ لدویڤ (رێكخراوا پەرتوكا خەیالا زانستی و فانتازیا ئەمریكی)، ئەڤ رێژەیە بۆ رۆمانێ و كورتە رۆمانێ هاتینە دەست نیشانكرن و بڤی رەنگی: رۆمان ژ 40 هزار پەیڤان زێدەتربیت، رۆمانا كورت ژ 17.500 پەیڤان تا 40 هزار پەیڤان بیت و نوڤلێت ژ 7.500 پەیڤان تا 17.500 پەیڤان بیت و كورتەچیروك ژی كێمتربیت ژ 7.500 پەیڤان. لدویڤ ڤان پیڤەران و گەلەك پیڤەرێن دی ئەڤێن ژلایێ رەخنەگر و ڤەكولەرێن رۆمانێ دەست نیشانكرین، كو هندەكان كرینە مەرج، كو دڤێت رۆمان ژ 25 هزار پەیڤان كێمتر نەبیت، بوویە، رۆمانا خەفك، وەك رۆمان نەدهاتە هژمارێ و ژ هەستكرنا رۆماننڤیسی بڤێ چەندێ، رۆمانا خەفك2 بۆ تەمامكەرا خەفكا ئێكێ و دیسان بەردەوامی بچیروكێ دا.
ئەز دێ سەنگا نڤیسینا خوە ئێخمە سەر تایتلێ من بۆ بابەتێ خوە هەلبژارتی، ئەو ژی، بۆچی (خەفك2)، بۆ بەرسڤدانا پسیارەكا ژڤی رەنگی، ئەم دێ ل بەرامبەری دوو پرسان راوەستین، ئێك: ئەگەر رۆماننڤیسی هەولدابیت شاشییا خوە سەر راست بكەت و بۆ خواندەڤایێ خوە و ڤەكولەرێن رۆمانێ دیار بكەت، كو رۆمانا وی یا ئێكێ (خەفك) بتنێ بەشەك بوویە و دڤیابایە بەشێ دوێ تەمامكرنا رۆمانا وی بیت! ئەز لباوەرم، نڤیسەرێ رۆمانێ یێ شیایی ڤێ ڤالاتیێ تەمامبكەت و بۆ خواندەڤایێ خوە بێژیت، بەلێ، بهەمان ناڤ من بەردەوامی دایە رۆمانا خوە و هەمان ئەكتەرێن سەرەكییێن رۆمانا ئێكێ بەردەوامیێ ددەنە رۆمانا دوێ ژی و چیروك یا بەردەوامە، ئەڤە ژی زێدەتر دفلمێن سینەماییێن ئەكشندا دهێتە دیتن و دەرهێنەر هەولددەت لدوماهییا فلمێن خوە، خەیالا یان سیتاڤا كەسەكی بینتە بەرچاڤێن بینەری، هەر گاڤا ئەوی فلمی سەركەفتن ئینا، پشكا دوێ ژ هەمان فلم و بهەمان ئەكتەر بەرهەم بینیتڤە، خالا دوێ: ئەگەر رۆمانڤیسی ڤیابیت، درێژیێ بدەتە چیروكێ، كو هەست كربیت، ئەڤ جورێ رودان و تەشقەللان دكومەلگەهی دا هەیە و رۆمانا خوە وەك ڤەگێرانەكێ بدانیتە بەرچاڤێن خواندەڤانی و بڤان ڤەگێران، خەلكی لڤان جورە حیلە و حیلەبازیان هشیاربكەت، بهزرا من، وەك پەیام، پەیام یا گەهشتی و ب سەركەتیانە یێشیایی بوویەرێن رودانێ و چیروكێ بجوانی ڤەگێریت و ددابەشكرنا كارەكتەرێن خوەدا یێ سەركەفتی بوویە و یێ شیایی رودانەكێ ژ (واقعی) دروستبكەت، لێ پرسا سەرەكی ئەوە، ئەگەر وەك رۆمان ل هەردوو بەشان، تەماشەكەین، ئایا رۆمان بتنێ ڤەگێران و دروستكرنا هندەك رودانانە و تەمام!!
دڤێ نڤیسینێدا دێ هەولدەم، وەك خواندەڤانەك چەند تێبینی و سەرنجێن خوە بەرچاڤ بكەم، ئێك: دخواندنا هەر رۆمانەكێدا، ئەو دەم بسەرڤەچوو، خواندەڤان هەمان رودان و سەرهاتییان بخوینیت، یێن روژانە دكەڤنە بەرگوهێن وی، بەلكو دڤێت رۆمان وێ جیهانێ نیشان بدەت، كو بەری هینگێ خواندەڤا لێ ئاشنا نەبوو بیت، رۆمان دڤێت نەبتنێ گێرانا چیروكەكێ بیت، دڤێت پیتەی بدەتە چیروكێ وەك رودان، زمان و سنعەتكاری دهونەرێ دارشتنێ دا، فەلسەفە و فەنتازیا كو رۆمان ل سەر دهێتە ئاڤاكرن و تا زارێ ئاخفتنا كارەكتەران، كو ئەڤێن مە رێزكرین، هەمی دبەرزەنە دڤێ رۆمانێ دا و ئەگەر بتنێ وەك نمونە بەحسێ (شێوەزارێ ئاخفتنێ) دناڤبەرا بادینیێ و سورانیێ دا بكەم، خواندەڤا هەست ناكەت كارەكتەرێ وی یێ چوویە باژێرەكێ دی و ل پایتەختی خوە بەرزەكریە، ئەگەر ناڤێ پایتەختی نەهێتە گوتن، ئەڤە ددەمەكیدا، شێوەزارێ كارەكتەران دڤیابایە هاتبایە بەرچاڤكرن! هەر چەندە پترییا روماننڤیسێن دەڤەرا بادینان ئەڤ خالە بەرچاڤ وەرنەگرتیە، لێ دڤێت نڤیسەرێن رۆمانێ، ڤێ خالێ پشت گوهـ نەهاڤێژن و گرنگیێ بدەنێ.
یا من دخواندنا ڤان هەردوو رومانان دا تێبینی كری، ئەگەر نڤیسەرێ رۆمانێ زێدەتر ل سەر رۆمانا خوە راوەستابا، دەما خەفك ئێك نڤیسایی، لەز ل چاپكرنا وێ نەكربا، رەنگە خەفك دوو بخوە ببا بەردەوامییا وێ، یان رودانێن ڤەگێرانێ برەنگەكێ دیبان، ژبەركو بدەهان نمونێن ژڤان جورە تەشقەلان هاتینە رودان و بەردەوامییا خوە هەیە. یا من دڤێت بێژم، خالا لاوازا ڤان هەردوو بەشان، نڤیسەرێ رۆمانێ وەك خواندەڤایەك ب چیروكا رۆمانێ ڤە داخباربوویە و سەنگا نڤیسینا رۆمانا خوە ژی دایە سەر ڤێ چەندێ، ئەڤێ ئالیسەنگیێ ژی، هونەرێ نڤیسینا رۆمانێ لدەف لاواز كریە و وەك خواندەڤایەك و نڤیسەرەك دبێژم، دڤیابایە، ئێكەم تشت، رۆماننڤیسی چاڤەكێ رەخنەی هەبیت، هەناسەیەكا درێژ هەبیت، بێهن فرەهی و لێزڤرین، ل هونەرێ دارشتنێ و تژیكرنا كێماسییان، كو مخابن ئەڤ لایەنە هەمی ژڤێ رۆمانێ دڤەدەر بوون و ئەڤە ژی بۆ لەزوبەزا نڤیسەرێ رۆمانێ ڤەدگەرن، كا كەنگی دێ ڤێ رۆمانێ گەهینتە چاپێ و ئێختە بەر دەستێ خواندەڤای! ئەڤ لەزەلەزا هەنێ ژی، ل سەر حسابا كەدا وی بوویە دنڤیسینا ڤێ رۆمانێ دا، ل سەر حسابا ماندیبونا وی بوویە دچاپكرنا ڤێ پەرتوكێدا، ل سەر حسابا خواندەڤایێ وی بخوە بوویە وەك چیروكنڤیس و رۆماننڤیس. دەما خواندەڤا ل پەرتوكخانێ دزڤریت، كو ناڤێ نڤیسەری ئێك ژوان خالێن بهێزە، كو خواندەڤا هەر پەرتوكەكێ بكریت. لێ سەرەرای ڤێ ژی، من ژ چەند خواندەڤانان گوهلێ بویە، كو وان حەز ل خواندنا ڤێ رومانێ كریە، ژبەركو چیروك بو وان یا بالكێش بویە و هینگێ پەرتوك داناینە، تا گەهشتینە دوماهی لاپەر.
رۆمان بكورتی ل سەر تەشقەلانە و دوماهییا ئەڤ كەسێن خەلكی دخاپینن و دكەڤنە خەفكێ، درۆمانا ئێكێ دا و پشتی گەلەك حیلە و تەشقەلان و دسەردابرنا گەلەك كەسان و دسەردابرنا گەلەك ژنان و كارێن قەچاخ و نەیاسایی، كارەكتەرێ وی یێ بناڤێ (زنار)، دكەڤیتە دەستێ یاسایێ و پولیس ویدگرن و رۆمان بدوماهی دهێت. درۆمانا دوێدا، نڤیسەرێ رۆمانێ هزر ل ئازادكرنا كارەكتەرێ خوە كریە بۆ درێژەپێدانا رۆمانا دوێ، پشتی رێكەكا یاسایی، زنار بهاریكاریا هەڤالەكێ خوە، دشێت پلانەكێ دانیت، ژرویێ یاسایی ڤە بتنێ سالەكێ دزندانێ دا بمینیت و دهێتە بەردان، قەستا گوندێ خوە و دەیك و بابێن خوە دكەت و كەساتیەكا باش بۆ خوە دروست دكەت و بابێ وی باوەریێ پێدئینیت و زەڤیەكا وی یا باش لێ دفروشیت و قەستا پایتەختی دكەت و تا ناڤێ خوە ژی دگوهوریت و ناڤێ خوە دكەتە (شاهو)، لڤێرە ژی دشێت ژنەكا پیر سەردا ببەت و باوەریا وێ بدەست ڤە بینیت و خوە بكەتە كورێ وێ و پاشی مێرێ وێ یێ نهێنی و ل بەر ماركێتا وێ كار بكەت و بدزیكی وێڤە چەند پەیوەندیێن دی دگەل چەند ژنان گرێددەت و ژنەكێ بدووگیان دئێخیت و ئێكێ ژ كچینیێ دئێخیت و دەما جهێ وی ئاشكەرا دبیت و هەست بمەترسیێ دكەت، ڤانە هەمیان دخاپینیت و پارێن وان دبەت و قەستا توركیا دكەت و چەند كریاران لوێرێ ژی ئەنجامددەت و چەند كەسان دخاپینیت، قەچاخچیەكی دگریت و هەولددەت برییا دەربازبوونا سنوری، خوە بگەهینتە وەلاتێن روژئاڤا و خوە بەرزەبكەت، لێ قەدەر هاری ناكەت و گەمیا وان بن ئاڤ دبیت و هەر كەسێ ژلایێ وی ڤە هاتیە خاپاندن، دهێتە بەرچاڤان و كەلەخێ وی دبیتە خارنا ماسییان و ئەو جزدانكا تژی دولار وەك بازبەند ل پشتا خوە گرێدای، دبیتە رزقێ كەسەكێ دی.
ژێدەر:
• خەفك، ژارو دهوكی، رۆمان، 2015 چاپخانا هاوار دهوك.
• خەفك2، ژارو دهوكی، رۆمان 2016 چاپخانا هاوار دهوك.
دروژناما ئەڤرو 1877 ل روژا 17/5/2017 بلاڤ بویە.
