الاثنين، 24 أغسطس 2015

دەرمانخانە یان پێڤەدانخانە!

ئەز ژی وەك گەلەك كەسێن وەك خوە بۆ مە خودانێ‌ راجێتەكا نوژداری و من قەستا دەرمانخانەكێ‌ كر، كو ئەڤە نمونا پترییا دەرمانخانێن دهوكێ‌ یە. من خوە گرت، لێ‌ خوە گرتنا من "نە ب دوور بۆ بەلكو ب زوور بۆ" و ئەڤێ‌ ل بەر دەرمانخانێ‌ راجێتا من ژ دەستێ‌ من ئینا دەرێ‌ و پشتی ژ رەفاتكەكێ‌ قەستا یا دی كری و دوو سێ‌ جار هاتی و چوویی، ل سەر مێزا ل بەر سینگا من و خوە چەند جورێن حەب و دەرمانان رێزكرن و بلەز و بەز، قەلەمەكێ‌ (جافێ‌ سەرتیژ) ددەستان دا بو و دەست ب خیچ كێشانێ‌ كر و دەستێ‌ وی بلەز تر ژ ئەزمانێ‌ وی گوت: ئەڤی سپێدێ‌ و ئێڤاری بەری خارنێ‌ بخو و ئەڤێ‌ دی روژێ‌ سێ‌ جاران پشتی خارنێ‌ دێ‌ خوی وووووووو تشتێ‌ من دیتی ئەو حەبك و دەرمان یێ‌ دزەرفی دا و ددەستێ‌ من راكرن و چاڤەكێ‌ وی لمن و چاڤێ‌ وی یێ‌ دی ل راجێتا كەسەكێ‌ دی، گوتە من: پارێ‌ تە دكەڤن (.....). یا بمن مای، من گوتێ‌: ما تو بخێرا خوە ڤان دەرمانان ددەیە من یان ژی دێ‌ پارێ‌ خو بەرامبەر وەرگری؟ گوتە من: ئەكید دێ‌ پارێ‌ خو دەی! من زەرفێ‌ وی ل بەر چاڤێن وی خالی كرە سەر مێزێ‌ و من گوتێ‌: تو ب وژدان، بەرێخوە بدە خیچكێن خوە یێن تە كێشاین، كا دێ‌ زانی هەر جورەكی چەند خیچ ل سەرن یان تە چ ل سەر نڤیسی یە كا ئەڤە (قبل یان بعد)ە؟ یا دوێ‌ ژی كەسەكێ‌ نە خواندەڤا برنە مالێ‌ و ژبیرێ‌ چوو كا هەر جورەكی تە بو چاوا گوتیە، مانە دڤێت خیچكێن تە برەنگەكێ‌ وەسا بن كو دەما نیشا جامێرەكی ددەت بێژتێ‌ خارنا ڤان دەرمانان بڤی رەنگی یە. براستی ئەڤ بێ‌ وژدانییا من نەعیمێن وی گەلەك تەحل كرن و شینا بێژیتە من تو راست دبێژی و ئەڤ قەلەمێ‌ ئەز پێ‌ دنڤیسم بكێر ڤی كاری ناهێت! گوتە من: دەرمانێن خوە بهێلە ل سەر مێزێ‌ و هەرە دەرمانخانەكا دی، ئەگەر بدلێ‌ تە نەبیت.
 هەر چەندە ئەڤ ڤەگێرە یا بەری چەند هەیڤانە، لێ‌ تشتێ‌ ئەز كێشایمە ڤێ‌ نڤیسینێ‌، بەرییا چەند روژان، زاروكەكی كو چاڤەكێ‌ وی سور ببو، برنە (نەخوشخانا هیڤی) یا زاروكان، پشتی دەرمان و قەترە داینێ‌. قەترەك نیشانی من دان كو دڤێت دوو چپكا بكەنە دەڤی و دگوتنە من ما چاڤ ل كیرێ‌ و دەڤ لكیرێ‌! براستی دا بێژم ئەو شولێ‌ نوژداری یە ما هین چ ژێ‌ دزانن، لێ‌ من ئەو قەترە ژوان وەرگرت و من سەحكرە كاغەزا دناڤ قالكێ‌ دا كو بەروڤاژی وانە و دڤێت بو چاڤی بیت!! ئەز نابێژم ئەوێ‌ ل بەر دەرمانخانێ‌ بكارئینانا دەرمانی دروست نەگوتیە، بەس ما كەس هزر ناكەت ئەگەر نەخوشی شیرەتێن نوژداری ژبیركرن یان گەلەك جاران مروڤ كەسەكێ‌ دی فرێدكەتە دەرمانخانێ‌ و رەنگە ئەو ژبیربكەت و شوونا مفا ژوێ‌ چارەسەریێ‌ بهێتە وەرگتن نەخوشی زێدەتر دبیت!
 یا من دڤێت بێژم دەرمان یاریكێن زاروكان نینن و مرن و مانا خەلكی دگەلە و دڤێت نە بهیڤی بەلكو ب (فەرمان) ئەڤێن ل دەرمانخانان كارێن خوە دروست بكەن و ب قەلەمەكێ‌ جوان رێنمایێن ڤەخارنا حەب و دەرمانان بهێتە نڤیسین، تشتەكێ‌ گەلەك نە یێ‌ جوان و سەردەمیانەیە دەرمانخانێ‌ قەلەمێ‌ تایبەت نەبیت و هەر (عەیبە) ژی.

 ـ تێبینی: دروژناما وار ژمارە 1395 دا هاتیە بلاڤكرن.

الاثنين، 17 أغسطس 2015

نڤیسینەك ژ بۆ سیاسیێن یاریكەر!

عبدالرحمن بامەرنی
یاریكێن زاروكینێی گەلەك پاشماوێن خوە یێن ل سەر مە هێلاین و ژوان یاریكان، مە حیل حیلانێ‌ هەبو و بر بەزانێ‌ و شەندێ‌ و مەندێ‌ و بزدم بادانێ‌ و ئەڤە هەمی دەست پێك بون ژبو چوونا ناڤ یاریێ‌ یان یاری تێكدانێ‌! ئەگەر زاروك درێكەفتی بان، حەزێن پترییا وان ل سەر یاریەكێ‌ بان، ئەو یاری ب خشكوكانە و بێ‌ گرژی و شەرو شیق دهاتنە كرنێ‌. لێ‌ یا نەخوش، ئەو یاریكەر بون، یێن هەمی تشت ب سەرێ‌ خوە ڤە دبرن. ئەگەر ئەم دگەل ئێك ل سەر چ یارییان رێكنەكەفتباین ژی، رێكەفتن برامانا، كو ئەو یارییا مە حەز لێهەی، لدویڤ دلێ‌ مە نەبایە، دا یاریێ‌ تێكدەین و دوو رێك دكەفتنە بەر سینگا مە یان دا هەر ئێك ژ مە بەرەف مالا خوە چیت، یان ژی دا هەر چەند زاروك خوە دەنە ئێك و یاریێن خوە جودا كەن، پێنەڤێت تێكدانا وان یاریان ژبو عەقلیەتا مە یا هینگێ‌ یا زاروكینی دڤەگەرییان، ژبەر كو مە نەدزانی سیستەم چیە و چاوان یاریێن خوە ب سیستەمیكانە پرێڤە ببەین.

دڤێ‌ نڤیسینێ‌ دا، مەرەما من پێ‌ كەس نینە و حەزناكەم مەعیدا كەسێ‌ ژی پێ‌ ترش بیت و من سەربور یێن هەین، ئەز حەزناكەم كەس نە چ موزایەداتێن سیاسی و نە یێن ئاینی ب سەرێ‌ من دا بینتە خارێ‌! ئەڤە مافێ‌ من یێ‌ نڤیسینێ‌ یە و دڤێت مە سیستەمەكێ‌ گونجای بو یاریێ‌ هەبیت، ئەو سیستەمێ‌ بەری نوكە یێ‌ سەقەت بو، ب سەقەتییا سەرهلدانێ‌ و ب سەقەتییا خوینا شەهیدا و ب سەقەتییا خەبات و قوربانیدانێن پێشمەرگەی. ئەڤە 24 سالە ئەم یاریكێن خوە ل سەر سیستەمەكێ‌ سەقەت ددویخوە را دخرینین و مە چ ژناڤ چ نەبرییە دەر. ئەگەر وێرەك تر بێژم، مە ئاریشە دهەبونا یاریكەران دا نەبویە و مە نینە، مە ئاریشە دجهێ‌ یاریكرنێ‌ ژی دا نینە، مە ئاریشە دشێوازێ‌ دەستپێكرنا یاریێ‌ ژی دا نە، ئاریشا مە یا سەرەكی، عەقلیەتا مە یە دگێرانا یاریێ‌ دا! ب وێ‌ عەقلیەتێ‌ مە شەرێ‌ ناڤخویێ‌ پەیداكر و مە دوو ئیدارەی كرە بنەمایێ‌ ناكوكیێن تێكدانا یاریێ‌. ب وێ‌ عەقلیەتێ‌، مە بەرسینگا پێشكەفتنێ‌ گرت و دارێ‌ دەستهەلاتێ‌ و رێڤەبرنێ‌ كرە ددەستێ‌ عەشیرەتێ‌ و یاسا و رێچەكەیێن وێ‌ دا و مە ژ قیمەتا دادگەهێ‌ و سەروەریا یاسایێ‌ ئینا خار. 
دا كو بكەڤینە سەر سكەییا دروست و یاری دچوارچوڤەیێ‌ خوە دا بهێتە كرنێ‌، دڤێت مە سیستەمێ‌ یاریێ‌ هەبیت، ئەگەر مە سیستەم هەبو، هینگێ‌ كەسێ‌ ماف نابیت یاریێ‌ تێكبدەت و كەس نەشێت كەسێ‌ ژ یاریێ‌ بكەتە دەر، ژبەركو دێ‌ ب سیستەمیكانی كارێن خوە پرێڤەبەین، نە سیستەمێ‌ بەرێ‌ 24 سالان.


تێبینی:
دروژناما وار ژمارە 1390 دا هاتیە بلاڤ كرن.

قاتێ‌ پێنجێ‌ ژۆرا ژمارە دو* 'كورته‌ چيروك'


عبدالرحمن بامه‌رنى

ئەڤە بهژمار بوونە هەیڤەك و دوو رۆژ ئەز نە رونشتیمە سەر كەلێژا خوە و من ئاگەهـ ژ كەلەخێ‌ خوە نە؛ لدەستپێكێ‌ دەستەكێ‌ من بتنێ‌ هەمی رابون و رونشتنێن من بۆن، ئەوی دەستی ژی هەمی داخوازیێن من نە دگەهاندن، بتنێ‌ مەسجا من بۆ ژ بۆ ئەوێن لهنداڤ سەرێ‌ من، كا ئەز چەند هەست ب ئازارێ‌ دكەم.. دڤی ماوێ‌ ئەز ل سەر ڤی تەختی، هەر كەسێ‌ من سلاڤەك ژی كریێ‌ دهات و پەسنا من دكرن، هندەك سەروچاڤ چەند ژمێژە بو نەكەتینە بەر چاڤێن من و ئها ئێك ئێكە ئەو روژ یێن دهێنە بیرا من، هەر ژ دەما مە ئێك ناسكری و كا چ دناڤبەرا مە دا هاتیە رویدان و چێبوی.. دڤان روژێن مانا من دا و ئەز كەلەخەكێ‌ درێژكری، چەندا حەزا رابونەڤەییا من دخواستن دووجار هندا حەزدكر ئەز ڤێ‌ جیهانێ‌ بجهـ بهێلم؛ هەر كەسێ‌ دهاتە هنداڤ سەرێ‌ من دەستێن خوە بلنددكرن و دوعایێن خێرێ‌ بو من دخاستن، لێ‌ من دزانی ئەو دوعایێن بەروڤاژی لمن دكەن، ئ
ەوان دڤێت ئەز ئێك لایی ببم، یان دژیانێ‌ دا بمینم یان ژی ب ئێك جاری وان بهێلم؛ هەر زوی من مرازا وان دزانی و چەند بێهنا من یا تەنگ بێهنا من تەنگ تر دكرن.. من كەلەخێ‌ خوە و ئەو دهێلان و ئەز لدویڤ سەرێ‌ خوە دچووم، هەر ژوورا ئەز دگەهشتمێ‌ بهژمار شەش تەخت و شەش نەساخ و بكێمی شەش كەسێن دی لهنداڤ سەرێ‌ وانن و ل بەر خزمەتا وانن، پترییا وان ژی وەك من دانعەمرن و دێ‌ هزركەی ئەڤ قاتە بتنێ‌ بو كەسێن بناڤ سال ڤەچوویی ڤە یێ‌ هاتیە تەرخانكرن. نە روژەكێ‌ و دوان و سییان ژوور ژوور من قەست دكرێ‌، كەسەك وەك من یێ‌ بێ‌ پێژن نەبو، هەمیان شییان هەبون، هندا شیانێن ئاخفتنێ‌ و هندا شیانێن رابون و رونشتنێ‌ و خوە خارن ژی لمن هزرەت بو! دا قەستا كەلەخێ‌ خوە كەم و ئێدی من نەدڤییا دەستێ‌ من ئازارێن من بگەهینتە ئەڤێن لهنداڤ سەرێ‌ من و خزمەتا من دكرن، چەند من خەلكەك یێ‌ بخوەڤە مژوول و ماندیكری؛ ئها ئەڤە ئەو روژە یا من بەرهەم تێدا چاندی و ئەزێ‌ وی بەرهەمی دكێشمە بەر سینگا خوە!! هەمیان دزانی ئەڤ قاتە یێ‌ بێ‌ وەغەرە و كێم كەسان دەرفەتا هەی ژێ‌ دەركەڤن، بتنێ‌ دوو كەس نەبن، ئەو نوژدارێ‌ هەروو دهاتە هنداڤ سەرێ‌ من و چارەسەرییا من دكر و ئەڤ كەسێ‌ گیانی ژ قركا مروڤان دهەلكێشیت! هەردوویان ملێن خوە دبەر ئێك را بربون، بتنێ‌ من دزانی ئەو هەردوو چەند هەڤركیێ‌ ل سەر مرن و ساخ بونەڤەییا من دكەن.. چەند نوژدارەكێ‌ سەر رەق بو، نەدڤییا من بدەست هەڤركێ‌ خوە ڤە بەردەت و لدوماهی جار دوعایێن نەمانا من ژ مانا من زێدەتر لێدهاتن، لێ‌ سەر رەقییا نوژداری، سەر ژ هەمییان ستاند و دەستیرییا زڤراندنا من بو مال دوماهی نیشانێن هەڤركیەكا شكەستی بون، نوژداری ئیمزا خوە ل سەر كری! 
تێبینی:
* دیاری بو نوژدار سەعد كازم
دروژناما وار ژمارە 1380 دا هاتیە بلاڤكرن.

خشتێ‌ ڤێ‌ هەیڤێ‌ یێ‌ راگەهاندنێ‌!

بەرییا چەند سالان دسەرەدانەكا من دا ژ بو باژێركێ‌ ئەز لێ‌ ژ دایكبویم، ژبەركو ل دەستپێكا سالێن نوتان من ژی كەر دكانكەك هەبو، هەڤالێن من یێن باژێركی ئەڤێن بالا من دكێشن دكاندار بون و ئەكید دێ‌ پسیارێن مە ل سەر رەوشا بازاری و بكری بن، ژ ئاخفتنا دناڤبەرا مە دا، ئەڤ دكانێن ل بازاری ژ بكری زێدەترن و من پێشنیارەك كر، هەر چەندە ئەو پێشنیار بتنێ‌ دناڤبەرا من و وی هەڤالێ‌ من دا بو، لێ‌ ئەز باوەرم دا پێشنیارەكا دجهێ‌ خوە دا بیت بو وی دەمی، من گوتێ‌: "بوخو خشتەیەكێ‌ حەفتیانە دانن و هەر روژەكێ‌ بو دكاندارەكی بیت و هین ئەڤێن دی بو خو قەستا كارەكێ‌ دی بكەن بو هەوە باشترە". نوكە ژی هەمان پێشنیارێ‌ دكەم، بەلێ‌ ڤێجارێ‌ بو راگەهاندنا دهوكێ‌، هەر حەفتیێ‌ بو دەزگەهەكی! لدویڤ خشتەیەكێ‌ دارشتی و كەنالێن راگەهاندنێ‌ (TV، رادیو، روژنامە و كوڤار)، ژبەركو ل دەڤەرا بادینان،
مە شیانێن بەرێخوەدان و كاركرنێ‌ بتنێ‌ دئێك ژڤان دەزگەهان دا هەیە و چەند ئەم شیانێن خوە چر ڤەكەین، دێ‌ خەلكی لدوورێن خوە خرڤەكەین.

ئەز ل باوەرم ژی، ئەگەر دەستەك و هزرەك پێش وەخت هەبیت و بو خوە دانا بیت، هەبونا چەند تی ڤی یان و چەند روژنامە و كوڤاران و رادیویان دێ‌ حزمەتا دەڤەرێ‌ كەت، مالا وی ئاڤا ژ بو خەما وی، لێ‌ ئەوی ب وێ‌ هزرێ‌، بتنێ‌ ئەم مژویل كرینە و ئەگەر نە بێژم ئەڤ دەڤەرە سەقەت كریە. ژبەركو ب حەزا مە بیت یان بێی حەزا مە، هندەك راستی یێن هەین دڤێت بهێنە بەحسكرن، دەڤەرا بادینان یا سنورداركریە و رێنڤیس و زاراڤ ئێك ژ ئاریشانە كو زمان و دەنگ و رەنگێن وێ‌ ژی دسنورداركری بن! ئەز باوەرم ئەگەر مە ئێك (TV)ی و ئێك روژنامە هەبیت، باشترین كار دێ‌ تێدا هێتە كرنێ‌، باشترین ریكلام ژی دێ‌ بو چن كو بشێت پالپشتییا دارایی بو خو مسوگەر بكەت، بوی پارەی دشێت چەندین كاران بكەت هەر ژ یێن ناڤخویی چ راپورت و چ دكیومێنتاری و تا دگەهیە دوبلاژكرنا درامایێن بیانی و دێ‌ دەرفەت پەیدا بببیت كو درامایێن كوردی بخوە ژی پەیدا ببن. رادیو ژی هوسان، ژخوە روژنامە هەر چنە، بو دهوكێ‌ دوو روژنامە ئەگەر ژ دەرگەهێ‌ هەڤكێشەییان دەركەڤیت، بتنێ‌ دویركرنا خواندەڤایە! ژبەركو مە لڤێ‌ دەڤەرێ‌ نڤیسەر و روژنامەنڤیس و ئەدیب بارا ئێك روژنامە یێن هەین، مە ب زوری خواندەڤا بو ئێك روژنامە هەیە و ئەگەر جارەكێ‌ و دوان و سییان، خواندەڤایێ‌ روژنامێ‌ و ئەوێ‌ ل كەنالێن (TV) یان تەماشادكەت، چ تشتێ‌ باش و یێ‌ پروڤیشینال نەدیت، ئەز باوەرم ئەو دێ‌ ل رێگە چارەیێن دی گەریت! هەر چەندە پێشنیارا من یا هینگێ‌ ژبو دكانداری بتنێ‌ ئاخفتن بو، ئەز باش دزانم ئەڤ پێشنیارا من ژی بتنێ‌ دێ‌ ل سەر كاغەزێ‌ مینیت و لێ‌ یا ئەز ژێ‌ پشت راست، دێ‌ گەلەك كەسێن وەك من بێ‌ دەستهەلات، دگەل من دهەڤرا بن!

تێبینی: دروژناما وار ژمارە 1337 دا بلاڤ بویە.
عبدالرحمن بامه‌رنى