خاندنا هەر دەقەكی، لێگەریانە بو وان پسیارێن نڤیسەر پێڤە مژویل بوی و ڤەدیتنا كاریگەریا وان پرسان د خاندنا هەر دەقەكی جوداتر ژ یێ دی هاتینە ئاراستەكرن و دهەمان دەمدا، هەڤبەندیا وان پرسان ب خەیالێ و هزرێ ڤە، چ ئەو برینێن سارێژ نەبوی بن، ئەڤێن گرێدایی سروشتێ جهـ و زەمەنێ خودیێ دەقی دناڤ دا دژیت، چ ژی نەشرینیێن دەستهەلاتێ بن یان حەرامكریێن كومەلگەهی و چ ژی ئەو باندوور و فشارە بن، ئەڤێن هەر كەس بخوە دكەتە بازنە و خوە دناڤ دا ڤەدشێریت و خوە ڤەشارتی دهێلیت.
خو بەردان دناڤ (شەڤ و شەراب)ێ ژی دا، خاندنەكا ژ ڤی جوری یە و خو بەردانە دناڤ وێ دابرانێ دا، ئەوا شاعری دڤێ پەرتوكێ دا دناڤ شاپەرێن تاریێ و پێكێ شەرابێ دا، عەقل و مەنتقێن خوە هەمی ئێخستینە دناڤ وەهمێ و خەونان دە، خەون ژی ب وێ رامانا بەشەكێ مەزنێ ژیانێ بن، بەری ئەو ژیانا هە بەشەك ژ مروڤایەتیێ بیت. ئەڤ خاندنە ژی زێدەتر بو دیاركرنا بەشەك ژ ئەگەرێن نهێنیا ڤەگەریانا شاعری یە بو خودیێ بیرهاتنێن خوە، كو ئەو بیرهاتنێن هە، دناڤ عەقل و هزرێن وی دا، هاتینە بەرزەكرن، یان ئەو بخو ڤێ هزرێ دكەت.
ئەگەر زێدەتر ل وێ دابرانێ ڤەگەرین ئەوا شاعری خوە پێ ژ كومەلگەهی دویر ئێخستی، دێ بینین شاعر یێ دناڤ وەهمەكێ دا پیاسان دكەت و ئەو دابرانا ئەم ژێ بەحس دكەین، زێدەتر ئەم بەحسێ دوو كەلتورێن ژ ئێك جودا دكەین! دا بشێین (شەڤ و شەرابێ) بكەینە ویستگەهەك ژی و پیاسەكێ د خەونێن شاعری دا بكەین. دڤێت ئێك ل راستیا خودیێ شاعری بگەرین و ئەو وەهما خوە دناڤ دا ڤەشارتی و یا دوێ ژی، زمانێ شاعری پێ دەربرین كرین و ل جور و ماركێن وێ كامیرەیێ ڤەگەرین، ئەوا شاعری پێ وێنەیێن خوە یێن شعری كێشاین.
زمان د شەڤ و شەرابێ دا:
ئەگەر ل زمانێ شعری دەستپێبكەین و یاریكرنا ب پەیڤان ژلایێ شاعری ڤە. دێ بینین، زمانێ شعرێ هەر ئەو زمانە یە یێ شاعری زاروكینیا خوە دناڤ را دەرباز كری. ب رامانەك دی، زمانێ شعران، ژ وی ژیواری هاتیە وەرگرتن، ئەو ژیوارێ باندورا خوە، سوز و عاتیفە و هەستا نەتەوایەتی، ل سەر زهنیەت و هزركرنا شاعری هێلایی، هەر چەندە لێك كشاندنەك دهێتە دیتن، داخباربونا نڤیسەری ب جیهانا دی، ئەوا ب نە ئاشكرا حەز دكەت خەونێن خوە لێ ب چەرینیت و ئەگەر دروستتر بێژین، ئەوێ جیهانا وی ڤیایی خەونێن وی ل وێرێ بن و پیاسێن وی ل وێرێ بن، دهەمان دەم ژی دا، ژبەر كو گرانیەكێ ل سەر ملێن خوە دبینیت و هەست دكەت یێ گرێدایی كومەلگەهەك داخستی و گرێدای داب و نەریتێن جوداترە، نەوێریت یان جرعەت ناكەت، وی دیواری بشكێنیت و خوە دسەر را گاڤ بدەت. ژبەر هندێ ژی بینینا شعرێن وی گوندیاتی پێڤە دیارە و نەشیایە خوە ژڤێ چەندێ رزگار بكەت و دەرباز بكەت. ئەڤا دناڤ ڤێ كومەلێ دا دهێتە دیتن، نە بتنێ نەوێریانا شاعری یە بو دەربازبونێ ژڤی كەلتوری، یان ڤێ هزركرنێ، ژبەر كو هەمی ئەو نڤیسەر و شاعر و هونەرمەندێن دویری وەلات بوین و د كەلتورەك جوداتر روژانێن خوە دبەنە سەر، دبیت هندەكان ژوان زێدەتر ژ بیست سالان ژی، جوداهیا ژیواری و هزركرنێ و رەفتار و دەربرینێ دیتبن، لێ دەما دبیاڤێ خوە دا داهێنانێ دكەت، نەشێت خوە ژ كەلتور و زمانێ خوە یێ گوندیاتی رزگار بكەت و دەما هەر كەس بەرهەمێ وان بخوینیت، دێ زانیت ئەڤ كەسێ هە (گوندی و سەد جار گوندی) یە.
من بەس ل مەیدانا ترێنێ گیروكە
ئەز گوندیمە گوندی
ب نڤیگاسیونێ ب چ دران ناكەڤم..!!
ب ئیشك و كوریشكان..
ب خانیێ فلانی و بێهڤانان
دێ زوی بەرەف تە هێم. بپ 17
گوندیاتی ژی ب وێ رامانا، دناڤ كومەلگەهەكێ وەك یێ مە دا و كەسێن روژهەلات بگشتی، غەریزەیێن سكسی و بەرزەبونا دناڤ وان هەمی نەخوشیێن كومەلگەهێن داخستی دا، مروڤی ب وی ئاراستەیی ڤە دبەن، كو زمانێ دەربرینێن مروڤی ژی هەمی وەهم و بەرزەبون بن و ئەو جیهان بن، یا ئەو بخوە خوە دوورپێچ دكەت و خوە دناڤ را ڤەدشێریت.
وێنە دشەڤ و شەرابێ دا:
ئەگەر زمانی ل پاش خوە بهێلین و ل وێنەیێن شعری بگەرین، بزانین، شاعری لبن چ گڤاشتن و د چ بوشاهی دا و ل چ زەمەن و ل چ جهـ، وێنەیێن خوە كێشاینە و ئەو وێنەیێن هە، چەند شیاینە دەربرینێ ژ هەست و خواستەكێن وی بكەن، دبیت زێدەتر ل پیاسێن شاعری و خەونێن شاعری ئاشنا ببین، ئەوێن دناڤ گەشتا خاندنا ڤێ پەرتوكێ دا ب بەرچاڤێن مە دكەڤن.
ئیشەڤ ناهێتە پێناسەكرن
بەرزەبویمە،
دناڤبەرا تە و بێدەنگی و عشقێدا بپ7 ـ 8
ئەڤ وێنەیێن دڤێ پارچە شعرێ دا هاتینە بكار ئینان، وەك (شەڤ، پێناسە، بەرزەبون، بێدەنگی و عشق)، هەمی وێنەیێن سادەنە و دهەست پێكرینە، مروڤ دشێت هەر پەیڤەكێ و وێنەكی ژڤان جوادتر بكاربینیت، هەر چەندە د بەرێخودانا ئێكێ دا بو خاندنا ڤێ پارچەیا شعری دئێك تابلو دا، مروڤ ڤی وێنەی دبینیت.
........ شەڤەك تایبەتە بو شاعری و چ خوش و چ نەخوش، كەش و هەوایەكێ تایبەت یێ بو وی دروستكری و یێ هەست دكەت خەیال پیاسان ل سەر هەبونا وی دكەت، هەست ب هەبونا خوە ناكەت، یێ د وەهمەكێ دا دژیت! بەرزەبونا مروڤی، یان دێ لەشێ مروڤی ل سەر قایشەكا نەخوشخانێ بیت یان ژی دێ مروڤ ل پشت شفشێن زیندانێ بیت، لێ بەرزەبونا وی جوادیە، ل پێشیێ وی ئەو كەش و هەوا یێ بو خو دروست كری، ئەوی ل پێش وەخت ژی دزانی دێ بەرزە بیت، ئەڤە ژی ژ بەدبەختیا مروڤێ روژهەلاتە، دەما تە بڤێت بگەهیە وی تشتێ تە بڤێت دڤێت ژڤی كومەلگەهی دەرباز ببی، یان دڤێت كەسێ گوهـ ل كپێنا هەناسەیێن تە ژی نەمینیت. وی دەمی ژی هەست وەك (تشتەكێ بشافتی و شویشتی) لێدهێن. هەبون و نەبونا مروڤی بێ بەر دمینیت، ئەو خوشی و لەززەتێن مروڤ بخو دروست دكەت، وەهمن خەیال و بەرزە بونە. گرتنا وێنەیەكێ بڤی رەنگی ژی، ل كومەلگەهەكێ وەك یێ مە یێ كوردەواری، گەلەك د مشەنە و خوە ب كامیرەیا سادە، ئەرزانترین كامیرە دهێنە كێشان، ئەڤ وێنەیە سەرنجا خەلكی زێدەتر پاش دبەن و هەست و حەزێن وان نا لڤینن، ئێك ژبەر كو كومەلگەهـ رێ ل بەرزەبونا ژڤی رەنگی نادەت و دوو ژی هەر كومەلگەهە و بەرزەبون یان كو ژ هوشخو چوون و دهەر دوو حالەتان ژی دا، خاندەڤایێ تە دێ یێ سنورداركری بیت.
ئەڤ چەندا ل سەری ژی ب ئاشكرای ژ لایێ شاعری ڤە دهێتە دیاركرن، دەما دبێژیت:
ئەزێ ل تابلویەكی دگەرم
ژ تەقنێ هاتبیت چێكرن..
دا زاروكینیا خوە تێدا ببینم و
ئەڤرویا خو ب رەنگ و سیمایەك دی
بكەم گەلەری..
بو هەر كەسێ لڤی باژێری!!! بپ 12
لێگەریان ل تابلویەكێ ب مەرجەكێ ژ تەقنێ هاتبیتە دروستكرن، دوبارە مەزنكرنا خوە یێ (زاروك)، مەبەست ژی ژ دروستكرنا تابلویەكێ ژڤی رەنگی، شاعری دڤێت دڤی وێنەی دا روی ب روی خەلكی و كومەلگەهی ببیت. یێ براشكاوانە دبێژیت، ئەم پێدڤی فورماتكرنێی نە، ئەم ب مەرەما وی، ئەوێ گوندی و نوكە د باژێران دا دژیت و باژێر ژی ب مەرەما (جیهانیبون، تەكنەلوژیا پێشكەفتی و فیس بوك و دیجیتال و ئێچ دی)، د بەرامبەر دا، گوندیاتی ب مەرەما (كومەلگەهێ عەشایری و داخستی، رەوشت و تیتالێن نە گهور). یان كو شاعر ژ ئەڤرویا كومەلگەهێ وی تێدا نە یێ رازی یە و یێ دبێژیت، ئەڤا ددەستێ مە دا هەی، دگەل ئەڤرویا نوكە ئەم تێدا دژین ناگونجیت، بەلكو بتنێ دشیان دایە ببیتە گەلەری و هەر كەسێ پێ داخبار دشێت سەرەدانا وێ بكەت، وەك هەر گەلەریەكێ و ئەو تشتێ دناڤ دا دهێتە نیشاندان.
ئەوا هەر كەس ژ مە هیبویێ، ئەو وەهم و خەیالێن د شەڤان دا هەین، د چ دەمێن دی دا نینن، بتایبەت ئەو شەڤ و شەرابێن شاعر ژێ بەحس دكەت، یان كو دروستكرنا كەش و هەوایەكی كو بتنێ ئەو دناڤ دا بیت، جیهانەكێ بتنێ خەونێن وی لێ بن، جاددەیەكێ بتنێ ئەو پیاسان لێبكەت. د شەڤ و شەرابا شاعری ژی دا، ئەڤ وێستگەهە مشە هەنە و پیشانگەهەكا مەزنا وێنانە، شاعری گەلەك سەربور و ئەزمونێن خوە دارشتی نە و شارەزای و دەستهەلی و ئەو چاڤێ ئەو پێ سەحدكەت دەوروبەران، هەمی كرینە دخزمەتا وێنە كێشانێ دا. ژبەر هندێ وێنێن جورا و جور دڤێ پەرتوكێ دا بچاڤ دكەڤن، هندەك ژێ بكامیرەكا سادە هاتینە كێشان و هندەك ژێ ب كامیرەیا دیجیتال هاتینە كێشان و هندەك ژێ بكێر دهێن بو سینەمایێ و درامایێن تەلەفزیونێ مفا ژێ بهێتە وەرگرتن و تا ئەو وێنە ژی دهێنە دیتن یێن مروڤ دناڤ دا شوین تلێن شاعری پێڤە دبینیت، كو ب فرچەی هاتینە دروست كرن و رەنگ كرن. دڤی وینەی دا ژ شعرا (ساتێك بو گوهـ گرتنێ) دا، شاعر دبێژیت:
دێ تە هێلین
تو غاردانێ نزانی..
تە بێهنا قارررررررررررێ نەمایە
تو نەشێی خو ب دەهمەنێن كەسێڤە بگری..
بمینە دجهدا
دا ئەم ژی نەبینە قوربانێن لەنگیا تە بپ 23
ئەگەر خاندنەكا شروڤەكاری بدەینە ڤی وێنێ ل سەری و ب بەرزەبونا شاعری ڤە گرێبدەین، دێ زانین بەدبەختیا شاعری چەندە بو بازنەیێ ئەو شعرا خوە تێدا دنڤیسیت و كا خاندەڤایێ وی كییە، ئەڤ خاندەڤانە ژی بدیتنا وی هەر ئەو كەسن یێن دڤی كومەلگەهی دا و ئالاڤێن وی یێن هزری و دیتنێ و بیركرنێ و خو رەوشەنبیركرنێ ژی هەمان ئالاڤن. ئایرس دبێژیت: (ئەگەرێ تێكچوونا خواندەڤانی بەرامبەر تێكستی ژ ئەگەرێ لادانا تێكستی یە ژ وان پیڤەرێن بەرنیاسێن ل دەف خویندەڤانی هەی). دا كو ئەڤ دوبەرەكیە ژی دهزر و بیركرن و دارشتنا شاعری ژی دا دگەل خاندەڤایێ وی پەیدا نەبیت، هەر وەكو مە ئاماژە پێدای ژی، زڤرین و لێگەریانێن شاعری دهەمان چارچوڤە دانە ئەوێن كومەلگەهـ و خاندەڤا بو دەست نیشان دكەت، ژبەر هندێ ژی دەما ل تەوەرێ رەخنێ ددەت، ئەڤ ڤارێبونە دیار دبیت.
رابردوی بكە هافرێ دەوارێن شەمبوز
دیالوكا سەردەمی ژبەر بكە
دا دگوهێن تە دا،
سەمفونیا
خونیشاندان و فایسبوكێ كەهی ببیت!!بپ 23
نڤیسەر و رەخنەگر نعمەت حامد دبێژیت: (نڤیسەر تێكستێ خوە ژ فەرهەنگا زمانیا ئەو تێدا دژیت ئاڤا دكەت)، شاعری ژی هەست بڤێ چەندێ كریە و دا كو رەخنەیا وی یا ئاڤاكەر بیت و یا كاریگەر بیت و یا مەقبول بیت ژلاێ خاندەڤایێ وی ڤە و كومەلگەهێ وی ڤە، ب زمانێ وان وێنەیێن خوە یێن شعری كێشاینە، هەر وەك لڤێ پارچا ل سەری دەما دبێژیت (هافر، دەوار، شەمبوز)، دا كو هەڤپەیڤینا وی یا ئارمانجبەر بیت، د بەرامبەری وێ فەرهەنگوكا زمانی دا یا خاندەڤایێ وی لێ هیبوی، هەڤبەندیەك دگەل هندەك ئالاڤێن نوی وەك (سەمفونی، خونیشاندان، فایسبوك) كرینە دخزمەتا ڤێ پارچە شعرێ دا یان كو شاعر نەشیایە ئالتەرناتیفێن خوە بێ پێشەكی بەرچاڤ بكەت، بتایبەت دهندەك ئالاڤان دا وەك خوە نیشاندان، كو هەر دەم تاكێ جڤاكێ وی، فێری بەلێ و ئەزبەنی و ئەز قوربان بوی و دیسان فایسبوكی كو جیهان كریە تەپە و ئەو تشتێ ب روژان و هەیڤان و سالان نە دهاتە ڤەگوهاستن، ب كلیكەكێ تو دشێی بەرچاڤ بكەی و دبەر فرەهترین پەیوەندیكرن دا، ئەو تشتێ تە بڤێت بگەهینی.
ئایدولوژیا د شەڤ و شەرابێ دا
ئایدولوژیا وەك تێگەهـ، گرنگیدانە ب دیاردەیێن كومەلایەتی و زانستێ هزر و بیران. د ڤێ پەرتوكێ ژی دا، هەڤركیا خودیێ شاعری دگەل دەوروبەرێن خوە و ئەو رەخنەیا شاعر لڤێ ئایدولوژیەتێ دگریت، بزاڤێن وی نە بو دیاركرنا هزروبیرێن وان رەوشت و تیتالێن خەلك پەیرەو دكەت، كارتێكرنا رویێ وێ ئایدولوژیەتێ ل سەر ئایندەیێ پێشڤەچوونا كومەلگەهێ وی هەر وەكو د چەندین پارچەیێن شعری دا، وێنەیێن ژڤی رەنگی ب بەرچاڤ دكەڤن. نەوزاد عەبدوللا بامەرنی دبێژیت: (ئایدولوژیا نەهاتیە وەك زانست، بەلكو ژمارەكا هزرایە كو گرێدای بەرژەوەندیێت مللەتەكی و سیستەمێ سیاسی یێ وی مللەتی یە ژ ئەنجامێ وی سیستەمی، ئەو هزر و بیرو باوەرە پەیدا دبن). دپارچەیەكێ دا ژ شعرا (دیوار)، هاتیە:
هندی من بیرە،
ئەڤ دیوارە هەرێ هەی..
خودێ دزانیت چەند چویچكان
هێلینێن خۆ
د ڤان سیڤانداندا ئاڤاكرینە و
چەند ژی هاتینە خرابكرن و
چەندا ژی تێژكێن خۆ تێدا فراندینە!
ئینانا دیواری دڤێ پارچەیا شعرێ دا، مەرەم ژێ ئەو ئایدولوژیایە ئەوا كومەلگەهـ پەیرەو دكەت، شاعری چ ب مەبەست چ ژی بو رویێ جوانكرنا شعرا خوە پەنا بریە بەر چویچكان و ئەو تشتێ وی مەرەم پێ بەرچاڤ كریە، یان كو یێ دبێژت، ئەڤ هزرو بیرە گەلەك دكەڤنن، تا دیروك ژی نەشیایە تومار بكەت، بتایبەت دەما دبێژیت (خودێ دزانیت)، دیارە ژی ئەو تشتێ نەهاتیە نڤیسین ژی بو چەرخێ بەری نڤیسینێ یان كو چەرخێ بەرین دزڤریت، خودێ ژی دڤێرە دا ب واتایا (عالم و لغەیب) هاتیە كو ئەو بتنێ یە هەمی تشتەكی پێش وەخت دزانیت. ئەگەر مەرەما شاعری ئەو ڤەگەریانە نەبیت ژی، بتنێ وی دڤێت بێژیت كو چ هزر وەك ڤێ گەنی نەبوینە تا ئەو هزرە د چ ئاست دا ژی بن، ئەو دیاردەیێن یان ئەو رەوشت و تیتالێن هوین ل سەر دچن، ئەو ئایدولوژیەتا هین پەیرەو دكەن، دڤێت نەمینیت یان گوهرین ب سەر دا بهێن.
بو زێدەتر ئاشكرا كرن و بەرێخودانا ڤێ ئایدولوژیەتێ ژی، هەر وەكو دهەمان شعر دا هاتی ل سەر زارێ (حەجی عەلی)، دەما كومەكا سوفییان ل بەر دیوارێ مزگەفتێ رونشتین و دبێژیتێ:
هەكەر مە ئەڤ دیوارە نەبا
پشتا خو پێڤە نین و
ئەڤ روژە نەبا
سینگێ خوە بدەینێ،
ئەم دا چ كەین؟!!
خاندنا ڤێ پارچەیا شعرێ ب زاردەڤێ (حەجی عەلی)، شاعر یێ پێناسا ڤەگوهاستنا ئایدولوژیەتەكێ بو مە ڤەدگیرێت و ئەگەرێن بەردەوامیبونا وێ دناڤ خەلكی دا یان كو شاعر یێ بەهرەكا مەزن ژ ڤێ دەردەسەریێ بو هزروبیرێن خەلكی ڤەدگەرینیت كو ئەو نەشێن رەخنێ بكەن و بگرن، چ ئەڤ رەخنە نە گرتنە ژ بێ دەستهەلاتی بیت یان هەر ئەگەرەكێ هەبیت. ئەگەر دویر ژ هزرا شاعری بەرێخوە بدەین، پێنەڤێت ئەڤێ ژی ئەگەرێن خوە هەبوینە، ئەو رەوشا ب درێژاهیا مێژوێ كورد دناڤ را بورین، ئەو دەردەسەریێن كوردان دیتین، دەرەبەدەری و نەخوشی و پارچەبون و تا دوماهیێ. كو دخو بخودا ئەڤە هەمی هاریكارن كەس وێریانێ دگوهرینا تا دهزركرنا لادانا بەشەك ژ ڤێ ئایدولوژیەتێ دا نەكەت ژی. ئەگەر زێدەتر ل ڤی كوپلەیێ شعری سەح بكەین، ئەم نزانین (حەجی عەلی)، كەساتیەكا واقعی یە یان نڤیسەری وەك سومبولەكێ دناڤ ڤێ شعرێ دا ئینایە و نە دویرە ژی شاعری هەولدابیت كەساتیەكێ دروست بكەت، تا كو برییا وی، ئەو بوشاهیا دشعرا وی دا هەی پێ نەهێلیت. هەر چەندە دڤی كوپلەیێ شعری دا، شاعری هند سەنگ و بها ب تەكنیكا شعری نە دایە و ئەڤە ژی تا راددەیەكی تەڤلیهەڤبونا زمانی و سوزێ یە. شاعری قفلەك جوان دایە ڤێ شعرێ، دەما دبێژیت:
سۆفییەكی گوت:
"حەجی..
نە ئەو دیوار یێ مەیە و
نە ژی ئەڤ روژا هە..!
خودێ ب خێرا خوە یێ مە دحەوینیت". بپ 20
دەربرینەكا جوانە بو وی تشتی یێ مروڤی بو خوە ب پیروزی زانی و گەلەك هیڤیێن خوە لدوور هێلاین، شاعر ب رییا ترسێ ڤەگێرانا خەونێن خوە تژی دكەت ژ ئەگەران، یاریكرن و هەبونا فاكتەرێ ئەگەران لێگەریانە بو ناڤ رامان و هویردەكاریێن ژیانێ، راوەستیانە ل سەر وان كار و گوتنێن كو تە گومان ل سەر هەین. گوتنا ڤی سوفی ژی كو شاعری بو قفلكرنا شعرا خوە ئینای، بەرسڤەكە بو وی خەلكێ هەنێ هەمیێ، بو كومەلگەهی هەمیێ، بو رەوشت و تیتالان و بو هەمی وان دیاردەیێن جڤاك خوە ل پاش دهێلیت، ئەگەر دەمەكی ئەو دیوار یێ باش بیت، مە بخو مفا ژێ وەرگرتبیت، ئەڤرو ئەو دیوار خزمەتا مە ناكەت. شاعر یێ دبێژیت، دڤێت ئەم ل روژەكا دی بگەرین، كو ئەم هەست بكەین ئەم كورێن ڤێ روژێینە و تا كەنگی ئەم دێ ڤەحەوها بین! ئەڤ دان و ستاندنە ژی، مەسجا شاعری یە بو وێ ئایدولوژیەتا دناڤ كومەلگەهی دا دهێتە پەیرەوكرن. نڤیسەر و رەخنەگر نعمەت حامد دبێژیت: (هەمی جورێن خواندنێ تا رادەیەكێ زۆر ڤێككەفتن و دانوستاندنەكە دناڤبەرا عەقلێ داهێنەر و خەیالا داهێنەر دا و پشكداریكرن ژی فاكتەرەكێ گرنگە ژ بو نەمریێ د تێكستی دا). هزركرن دمرنێ و چننەبونێ دا، كوشتنا وان هەمی خالایە كو دبنە ژێدەرێ هزركرنێ و ئاراستەكرنا عەقلی دناڤ خەیالێ دا و ب دەربرینەكا دی، هزركرن دمرنێ و چننەبونێ دا، رەنگكرنا ژیانێ یە ب هەمی بوارێن وێ یێن شرین و نە شرین ڤە. هەر ئەڤە ژی بویە، شاعری شیایی نە بتنێ خاندەڤایێ خوە، بەلكو ئەو دایەلوكا دناڤ هەمان شعرێ دا، كو زێدەتر هزركرن بو بهێتەكرن و خاندەڤا دگەل دا، ل مەترسیێن وێ ئایدولوژیەتێ هایدار ببیت.
پرس د شەڤ و شەرابێ دا
پرس ئەو نهێنی و ئالوزینە كو شاعری دنڤیسینا دەقێن خوە دا بەرچاڤكرین و گەلەك جاران ژی دێ بینین، شاعری ڤیایە خاندەڤای ب لێگەریانا وی ل بەرسڤان، بەشداری شعرێن خوە بكەت و دپتریا پسیاران ژی دا، دبینین كو شاعر یێ واقعی رەت دكەت و بهەمی هەولێن خوە، چەپ و چیران، رەخنەیان، گلە و گازندان، هەڤبەركرنان، كارلێكرنان، یێ دبێژیت دەم هاتیە ئەم خوە بگوهرین، دەم هاتیە ئەم بزانین خوە چاوان دگەل دورهێلێ ئەڤرو بگونجینین. هەر چەندە شاعر د جهـ و زەمەنەكێ نە خواستی دا، ڤان پرسان دئازرینیت، د شەڤەكا تاری دا و دەما خەلك هەمی دنڤستی و ئەو بتنێ دبلندترین گوپتكا سەرخوشیێ دا، دگەل خوە و شەڤێ و ئەو پێكێ دناڤ دا ئایندەی و كومەلگەهی و خەونێن خوە یێن پاشەروژێ د خەملینیت، دەما نەگەهیتە چ ئەنجامان ژی و گوهرینان ژ شیانێن خوە مەزنتر دبینیت، وی پێكی دكەتە قورچەك و دگەل خەیال و وەهم و پرسێن خوە یێن بێ بەرسڤ بەرێڤەی پاشێلا گەوریا خوە دكەت و بو زەمەنەك دی و جهەك دی دهێلیت.
د ئالوزیا لێگەریانێ ژی دا هەر شاعرە دهێت برییا زمانی، سنورەكێ جوداتر ژ ئەوا ژیان تێدا نەمای ئاشكرا دكەت، سنور ژی برامانا بەشەك ژ یاخیبونێ ژ كەلتورێ ئەو دناڤ دا دژیت. یان كو ب دیتنەكا دی، شاعری بزاڤ كرینە برییا رەتكرنا ئەو واقعێ خوە دناڤ دا دبینیت و گرنگیدان بو وان پرسێن وی ئازراندین، پێناسەیەكێ بدەتە تازەگەریێ.
ل دوماهیا ڤێ نڤیسینێ ژی، هیڤی خازم ئەڤ ڤەكولینە نە بیتە پروسەیەكا ئێك لایەنی و خاندنەكا داخستی بو ناڤ خودیێ وێنەیێن شعری د شەڤ و شەرابێ دا، ژبەر كو هەر خاندنەك د تێكستەكی دا جوداتر، ڤەگەریانەكە بو یادەوەری و خەون و خەیال و شكەستنان، كو ل بەرامبەر پەنجەریێن نوی، خودیێ تێسكتی مە دناڤ كومە پرسێن خوە دا دهێلیت.
ژێدەر:
= شەڤ و شەراب، كومەلە هەلبەستێن هوزانڤان سەلام بالایی نە، پەرتوكەكا قەبارێ ناڤین 9 هەلبەست ب هەردوو پیتێن ئارامی و لاتینی هاتینە نڤیسین، دناڤ حەفتێ و شەش لاپەران دا، ل سالا 2012 ل چاپخانا هاوار ل دهوكێ هاتیە چاپكرن.
= محمەد القاسمی، القراە و التاویل فی النقد الادبی الحدیپ.
= دانا عەسكەر، رەهەندەكانی دەق، لە نێوان فیكرو.. ئەندێشەدا، 2006 كەركوك.
= ئەمین عەبدولقادر، تێكست دناڤبەرا گوتارا رەخنەیی و رێبازێن ئەدەبی دا، 2008 دهوك.
= نەوزاد عەبدوللا بامەرنی، ئایدولوژیا دهوزانێن جەگەر خوین دا، 2007 دهوك.
= نعمت الله حامد نهێلی، خواندن وەكو پروسەیەكا بەرهەمئینانا واتایێ (خواندن داهێنانەكا نوی یە)، تایبەت ب ڤیستەڤالا دهوك یا رەوشەنبیری 3، 2010 دهوك.
